Trong trị liệu hành vi và cảm xúc, tôi luôn nói với cha mẹ, các con và cả người trưởng thành rằng:
“Con người hơn nhau không phải ở học vị, tiền bạc hay vị trí, mà hơn nhau ở mức độ TỈNH GIÁC trong cách sống”.
Bởi vì một người có tỉnh giác sẽ tự điều chỉnh, còn một người thiếu tỉnh giác sẽ luôn đổ lỗi.
Một người có tỉnh giác sẽ điều khiển được chính mình, còn người không có tỉnh giác luôn bị hoàn cảnh điều khiển
1. TỈNH GIÁC ĐỂ HOÀN THIỆN NHÂN CÁCH TỪNG NGÀY
Bởi vốn dĩ con người không “sẵn tốt”. Con người chỉ “trở nên tốt” khi mỗi ngày biết tự soi mình.
Trong trị liệu, tôi thường hướng dẫn con trẻ hoặc người lớn tự dọn lại Ta trong mỗi tối
– Hôm nay Ta đã làm gì đúng?.
– Hôm nay Ta đã lỡ làm gì sai?.
– Ngày mai Ta cần điều chỉnh gì?
Dù là trẻ hay người trưởng thành mang khối lo âu lớn, chỉ cần duy trì 30 ngày, họ sẽ biết tự quản lý cảm xúc tốt hơn.
Bởi Tỉnh giác là đứng ngoài chính mình để nhìn mình.
Người không tỉnh giác luôn cho rằng bản thân đương nhiên đúng, tôi như thế rồi, tính tôi vậy đó.
Người tỉnh giác lại hiểu rằng tính cách cũng cần dọn dẹp, sàng lọc và làm mới mỗi ngày.
Đó là nền tảng của nhân cách.
2. TỈNH GIÁC ĐỂ PHÁT HIỆN RA ĐIỀU KHÔNG NÊN LÀM VÀ DÁM SỬA
Không có ai hoàn hảo. Nhưng có hai kiểu người:
Kiểu 1: Làm sai –> bao biện –> chối bỏ –> lặp lại sai –> rồi một ngày đánh mất uy tín.
Kiểu 2: Làm sai –> thấy sai –> sửa sai –> và tự trưởng thành.
Trong trị liệu, tôi sợ nhất người không nhìn thấy lỗi của mình. Vì người như vậy không thể thay đổi.
Tỉnh giác giúp ta nhận ra lời nói nào làm người khác tổn thương. Hành vi nào vượt ranh giới đạo đức. Thói quen nào đang ngấm ngầm kéo mình thành một phiên bản tệ.
Phản ứng nào chỉ là bộc phát cảm xúc, không phải lý trí.
Có những con chỉ vì tự do cảm xúc mà đánh mắng cha mẹ.
Có những người lớn vì “tôi nóng tính” mà làm tổn thương người thân suốt nhiều năm.
Tỉnh giác giúp con người biết dừng lại trước khi trượt dài. Dừng lại để không làm điều mình sẽ hối hận.Dừng lại để sửa điều đã sai mà không đợi ai phải nhắc.
3. TỈNH GIÁC ĐỂ GIỮ NGUYÊN TẮC VÀ TÔN CHỈ SỐNG – KHÔNG LOẠN LẠC ĐẠO ĐỨC
Một xã hội chỉ cần mỗi người tùy hứng một chút thôi là đủ hỗn loạn.
Tôi thường nói với mọi người: Yếu bản lĩnh thì dễ sai mà mất nguyên tắc thì dễ hỏng.
Tỉnh giác giúp ta không chạy theo đám đông khi đám đông sai. Không đánh mất giá trị sống chỉ vì muốn được khen ngợi. Không đánh mất bản chất chỉ vì áp lực xã hội. Không biến mình thành nạn nhân của truyền thông, mạng xã hội và sự kích hoạt cảm xúc.
Nhiều bạn trẻ ngày nay dễ bị cuốn vào xu hướng tư duy cực đoan, hình mẫu lệch chuẩn, siêu nhạy cảm, cảm xúc dễ bùng nổ, hoặc thần tượng hóa sai người.
Không phải các bạn xấu.Các bạn chỉ thiếu tỉnh giác để tự giữ mình.
Người có nguyên tắc sống rõ ràng luôn đứng vững giữa mọi biến động vì họ biết điều gì không bao giờ được vượt qua.
4. TỈNH GIÁC ĐỂ TRÁNH NHỮNG ĐIỀU LÀM MẤT TÍNH NHÂN
Tính nhân không phải thứ cao siêu. Đó là cách ta đối xử với người khác theo cách ta muốn người khác đối xử với mình.
Tỉnh giác giúp ta tránh những hành vi Lợi dụng lòng tốt. Nói lời cay nghiệt làm tổn thương người yếu thế. Sống vô ơn với người đã giúp mình. Đặt cái lợi của bản thân lên trên sự tử tế. Vô cảm trước đau khổ hay khó khăn của người khác.
Con người không tự nhiên mất tính nhân. Họ mất dần khi quen với việc làm điều sai mà không tự thấy xấu hổ.
Tỉnh giác chính là cái phanh giúp ta không vượt qua lằn ranh cuối cùng của đạo đức.
5. TỈNH GIÁC – KỸ NĂNG CỐT LÕI CỦA NGƯỜI TRƯỞNG THÀNH HIỆN ĐẠI
Chúng ta đang sống trong thời đại: Thừa thông tin nhưng thiếu hướng dẫn đúng. Thừa lựa chọn nhưng thiếu tự chủ. Thừa tâm lý tự do nhưng thiếu kỷ luật nội tâm.
Vậy con người hơn nhau ở khả năng tự điều chỉnh mình ngay cả khi không ai nhắc nhở.
Tỉnh giác không phải triết lý mà đó là hành vi hằng ngày. Biết mình đang nghĩ gì. Biết cảm xúc đang dẫn mình đi đâu. Biết hành động này đưa mình tới điều gì. Biết dừng lại khi điều gì đó đang lệch chuẩn.
Nếu mỗi chúng ta chỉ cần tỉnh giác hơn một chút thì có rất nhiều điều khiến ta nhẹ lòng. Gia đình bớt xung đột. Con cái ít tổn thương hơn. Mối quan hệ bớt mệt mỏi. Xã hội bớt hỗn loạn.
Đừng chờ biến cố mới tỉnh. Đừng đợi mất mới học cách giữ. Đừng để sự vô thức dẫn mình đi chệch khỏi lằn ranh của tính người.
Tỉnh giác là thước đo phẩm chất. Tỉnh giác là gốc rễ nhân cách. Tỉnh giác là nền đạo đức thật sự của mỗi con người.
6. TỈNH GIÁC – GỐC RỄ NHÂN CÁCH VÀ ĐẠO ĐỨC CỦA CON NGƯỜI HIỆN ĐẠI
Con người hơn nhau không phải ở kiến thức, ngoại hình hay điều kiện sống. Con người hơn nhau ở TỈNH GIÁC.
Tỉnh giác là khả năng: Hoàn thiện nhân cách mỗi ngày. Nhận ra điều sai mình đã làm để sửa. Giữ nguyên tắc và tôn chỉ sống để không lệch đạo đức. Tránh những điều làm mất đi tính nhân trong từng lựa chọn nhỏ.
Đó không phải triết lý, mà là một kỹ năng sống cốt lõi. Là thứ quyết định bạn là người tử tế hay người nguy hiểm.
* Tỉnh giác để hoàn thiện nhân cách từng ngày
Nhân cách không cố định.
Nó được mài giũa qua từng hành động nhỏ.
Tỉnh giác giúp bạn nhìn lại mình mỗi tối với ba câu hỏi (Tôi đã làm gì đúng?. Tôi đã sai ở đâu?. Tôi sẽ chỉnh gì vào ngày mai?). Đơn giản vì khi con người thấy được chính mình, họ không thể tiếp tục sai theo quán tính.
*Tỉnh giác để phát hiện điều sai và dám sửa
Làm sai nhưng sửa sẽ tiến bộ. Làm sai nhưng bao biện sẽ mãi dậm chân một chỗ.
Người thiếu tỉnh giác luôn tin rằng lỗi nằm ở người khác.
Người có tỉnh giác hiểu rằng mình đã nói câu này hơi quá. Mình đã tổn thương người ta. Mình phản ứng vì cảm xúc, không phải lý trí. Mình cần điều chỉnh lại chuẩn đạo đức của chính mình.
Và hành động sửa sai chính là dấu hiệu trưởng thành rõ ràng nhất.
*Tỉnh giác để giữ nguyên tắc sống mà không lệch chuẩn đạo đức
Xã hội hiện nay rất dễ khiến con người lệch chuẩn sống, lệch giá trị, lệch lý trí, lệch cảm xúc
Tỉnh giác là tấm khiên bảo vệ bạn trước áp lực từ đám đông, mạng xã hội, thông tin độc hại, lời dụ dỗ của ham thích nhất thời, cảm xúc bốc đồng của chính bạn.
Một người càng có nguyên tắc sống rõ ràng, họ càng ít bị cuốn vào những sai lầm không đáng có.
*Tỉnh giác để giữ tính nhân
Tính nhân là cách ta đối xử với người khác bằng sự tử tế, công bằng và tôn trọng.
Con người không mất tính nhân trong một ngày.
Họ mất tính nhân từng chút một khi quen với việc đáp trả bằng sự cay nghiệt. Khi biết mình vô lý nhưng vẫn cố chấp. Khi nhắm mắt làm điều sai để có lợi. Khi vô cảm trước nỗi đau của người khác.
Tỉnh giác chính là phanh hãm cuối cùng. Nó giữ bạn không đi quá xa khỏi ranh giới đạo đức mà sau này chính bạn cũng không thể quay lại.
Con người không hư vì thiếu giáo dục. Con người hỏng vì thiếu tỉnh giác khi sống.
Một người không tỉnh giác làm tổn thương người khác mà không thấy gì sai, biến chuẩn xấu thành điều bình thường, lấy cái tôi làm thước đo của mọi thứ, và cuối cùng chính họ là người phá cuộc đời mình trước.
Tỉnh giác là thứ ngăn con người khỏi tự biến mình thành kẻ xấu trong mắt chính mình.
7. TẠI SAO CHA MẸ HIỆN ĐẠI CẦN CHÚ TRỌNG DẠY CON TỈNH GIÁC
Trẻ không học từ lời cha mẹ nói. Trẻ học từ mức độ tỉnh giác của cha mẹ mỗi ngày.
Cha mẹ không tự hoàn thiện thì con không biết rèn mình.
Mỗi thói quen xấu của cha mẹ tự động trở thành mẫu cho con.
Cha mẹ không nhận lỗi thì con không biết sửa sai.
Một lời xin lỗi từ cha mẹ đôi khi có giá trị hơn trăm lời giảng.
Cha mẹ không có nguyên tắc thì con mất định hướng đạo đức.
Điều làm trẻ sợ nhất không phải là sự nghiêm khắc, mà là sự mâu thuẫn.
Cha mẹ mất tính nhân thì con cũng sẽ lệch chuẩn nhân cách.
Bạn vô cảm thì con học vô tâm. Bạn ích kỷ thì con học cách coi mình là trung tâm.
Cha mẹ không thể dạy con bằng sự vô thức của chính mình.
8. CON TRẺ CẦN LUYỆN TỰ THÂN TỈNH GIÁC
Đừng hơn ai bằng cái mồm. Đừng hơn ai bằng thái độ ảo.
Hơn nhau ở chỗ nhìn được mình và điều chỉnh kịp lúc.
Hoàn thiện nhân cách ngày hôm nay phải khác ngày hôm qua.
Nhận ra điều sai vì Sai không đáng sợ mà lặp lại sai mới đáng sợ.
Nguyên tắc sống cần có giá trị sống để không dễ bị dắt mũi.
Giữ tính nhân khi đừng để cái ác nhỏ trong bạn lớn dần lúc bạn không để ý.
Cần rèn Tầng Nhận thức: Tôi đang nghĩ gì?. Điều tôi sắp làm có đúng không?. Bởi không có nhận thức sẽ không có tỉnh giác.
Cần rèn Tầng Cảm xúc: Tôi đang bị cảm xúc điều khiển hay tự điều khiển cảm xúc?. Hãy nhớ không có kiểm soát cảm xúc thì hành vi dễ lệch.
Cần rèn Tầng Hành vi: Tôi vừa làm gì?. Hành vi này có làm tổn thương ai không?. Tôi cần sửa cái gì ngay?. Bởi tỉnh giác được đo bằng hành vi sau cùng, không phải lời nói.
Con hãy nhớ con người hơn nhau ở Tỉnh giác nên cần hoàn thiện mình mỗi ngày, dám sửa sai, giữ nguyên tắc, trọn tính nhân
Tỉnh giác không giúp con hoàn hảo. Tỉnh giác giúp con không trở thành người mà chính bạn cũng không dám tôn trọng.
Dù bất kỳ ai đang loay hoay tìm bản sắc thì chỉ cần tăng tỉnh giác 10% mỗi ngày, bạn đã hơn chính bạn 1 năm trước rất nhiều!
AI CÓ TỈNH GIÁC SẼ CHẲNG THẤY MÌNH BỊ LỪA, CHẲNG PHẢI TIÊU CỰC… VÀ CŨNG CHẲNG THỂ BỊ LỪA HAY BỊ XOAY VÒNG LỘN XỘN…
