Con trẻ nghiễm nhiên cho quyền phải sống diễn

P1- Khi trẻ phải sống diễn

Con trẻ đến tuổi dậy thì sẽ phải sống không phải một khuôn mặt, mà chúng phải sống tối thiểu đến vài khuôn mặt khác nhau:

1. Với thầy cô giáo là khuôn mặt nghe lời hoặc chống đối.

2. Với bố mẹ là khuôn mặt chống đối hoặc tỏ ra ngoan khi ở nhà . Nhưng trên mạng và ra ngoài sẽ như chim thả lồng của sự thể hiện biết chơi. Hoặc tạo tâm lý nạn nhân để đạt được đòi hỏi che giấu lỗi, che giấu vấn đề xấu xí của bản thân.

3. Với bạn bè là khuôn mặt tỏ ra hài lòng. Nhưng sau đó là phán xét hoặc khuôn mặt bất cần không cần chơi. Nhưng phía sau là sự tự chấp nhận do thèm chơi mà không thể có khả năng chơi..

4. Với các mối quan hệ khác ngoài xã hội chúng phải sống thêm vài khuôn mặt khác nhau nữa…

Bất kỳ khi nào cần đổ lỗi hay biện hộ cho sự tự ti hoặc sự không làm được hoặc sự hiếu thắng hoặc thậm chí kiếm chuyện để nói cho có là chúng Diễn. Thậm chí công khai chúng đang diễn…

Vì vậy, người lớn đặc biệt các bậc cha mẹ phải thực sự lí trí và tỉnh táo mới nhận ra con mình và giúp chúng được sống mà không phải Diễn

P2 – Cần cẩn trọng vì nó không chỉ là một hiện tượng bề mặt, mà là một cơ chế tự vệ tâm lý được hình thành từ môi trường sống đầy mâu thuẫn, áp lực và thiếu sự nhất quán.

1. Gốc rễ từ môi trường và người lớn

=> Trong gia đình:

Bố mẹ thường có kỳ vọng cao, đưa ra tiêu chuẩn phải ngoan – giỏi – lễ phép.
Ông bà lại dễ nuông chiều, coi ăn ngoan, ngủ ngoan là đủ.
Con buộc phải đeo mặt nạ “ngoan ngoãn” trước người lớn để tránh bị la mắng, so sánh hoặc dạy dỗ.

=> Ở trường học:

Thầy cô yêu cầu chuẩn mực, nề nếp, kết quả học tập.
Con phải lịch sự, gương mẫu để không bị phê bình.

=> Với bạn bè:

Con lại cần hoà đồng, đôi khi phải làm trò, bạo dạn hoặc giả vờ mạnh mẽ để được chấp nhận.

=> Trước xã hội – mạng xã hội:

Con phải thể hiện hình ảnh tích cực, vui vẻ, thành công vì sợ bị chê cười hoặc lạc lõng.

P/s: Trẻ không phải sinh ra đã có nhiều mặt nạ. Chính sự mâu thuẫn, kỳ vọng và thiếu lắng nghe của người lớn đã dạy trẻ phải đeo chúng để tồn tại.

2. Hệ quả tâm lý – hành vi

Tổn thương nhân dạng: Trẻ dần không biết mình thật sự “là ai”, chỉ biết mình phải “là gì” để vừa lòng từng đối tượng.

Tăng lo âu & stress: Mỗi môi trường = một áp lực phải thay đổi vai diễn. Điều này khiến trẻ kiệt sức, thậm chí có tiếng gào nội tâm vô thức mà phụ huynh không nhận ra.

Mất kết nối cảm xúc: Trẻ thu mình, ít chia sẻ, vì sợ bộc lộ bản chất thật sẽ bị phán xét.

Hình thành lối sống hai mặt: Ngoan ngoãn với người lớn nhưbg nổi loạn với bạn bè, hoặc vui vẻ ngoài xã hội nhưng cô đơn, trống rỗng khi về nhà.

P3 – Cách PH thường giúp chúng khi đến tư vấn

1. Đọc vị ngôn ngữ ẩn sau hành vi

Nhận diện khi con trẻ cười giả tạo, im lặng bất thường, hoặc “vâng lời” thái quá – đó không phải sự ngoan, mà là tín hiệu của áp lực vai diễn.

2. Tháo mặt nạ từng lớp

Không ép con trẻ bỏ ngay, mà tạo ra vùng an toàn (thường là không gian trò chuyện riêng hoặc cha mẹ học cách lắng nghe chúng trước mặt PH ).
Giúp con trẻ trải nghiệm cảm giác “được là chính mình” mà không bị chê trách hoặc sợ bị bố mẹ mắng.

3. Huấn luyện cha mẹ thay đổi

Cha mẹ phải học cách nhất quán trong yêu cầu, mềm trong cách nói, rõ ràng trong ranh giới.

Quan trọng hơn, đừng bắt con làm hài lòng tất cả, mà dạy con kỹ năng sống thật và ứng xử linh hoạt nhưng không đánh mất bản sắc.

4. Khôi phục bản sắc cá nhân

Cho con trẻ được quyền nói không, được bày tỏ cảm xúc tiêu cực và mong muốn được bố mẹ lắng nghe để giúp nó vượt qua.

Giúp con trẻ hiểu: Con chỉ cần là chính con, không phải nhiều phiên bản để chiều lòng người khác nhưng hãy luôn biết yêu thương và tích cực.

5. Cha mẹ phải thay đổi quan điểm và cách tương tác

Nếu cha mẹ chỉ nhìn thấy mặt nạ mà khen ngợi con ngoan, con giỏi → thì vô tình củng cố cho con sống giả.

Điều con cần nhất không phải là sự khen vì đã đóng tròn vai, mà là được chấp nhận trong cả sự vụng về, sai sót, yếu kém.

Chỉ khi cha mẹ dám đón nhận sự thật về con, con mới dám sống thật với chính mình.

P5- PH chia sẻ một ca con trẻ buộc phải sống nhiều “khuôn mặt” và hành trình tháo mặt nạ từng bước ( Bé gái – 14 tuổi)

1. Thực trạng các mối quan hệ của con

=> Hoàn cảnh gia đình

Bố làm công chức, rất nghiêm khắc, luôn yêu cầu con phải ngoan, học giỏi, không được cãi kiểu thời xưa.
Mẹ dịu dàng hơn nhưng hay so sánh con với bạn bè hoặc với anh em họ hàng học giỏi để thúc ép.
Ông bà chiều chuộng, sẵn sàng bênh cháu trước mọi lỗi sai.

=> Khi Ở trường học

Thầy cô khen con là học sinh gương mẫu, hiền lành, ít nói.
Bạn bè nhận xét con khó gần, tinh vi vì là lớp trưởng. Nhưng trong nhóm bạn thân con lại tỏ ra “tăng động, vui vẻ”.

=> Trên mạng xã hội:

Con đăng hình tươi cười, caption tích cực, yêu bố mẹ, gia đình, cảm ơn cô giáo…và được nhiều like.
Nhưng nhật ký riêng đầy những câu chữ: “Không biết mình là ai”, “Mệt vì cứ phải cố”, ” Bao giờ mình được giải thoát”

2. Con có ít nhất 4 khuôn mặt:

Con ngoan – giỏi trước bố mẹ.
Ngây thơ – dễ thương trước ông bà.
Lễ phép – chuẩn mực trước thầy cô.
Hoạt bát – sôi nổi trước bạn bè.

3. Khi gặp Phạm Hiền

Con đến với dấu hiệu mất ngủ, lo âu, đau đầu thường xuyên, hay cáu gắt vô cớ.

Cha mẹ nghĩ “con tuổi dậy thì, bướng bỉnh”, nhưng PH đã nhận ra ngay dấu hiệu con đang đơn độc tự gào thét nội tâm trong im lặng.

=> Giai đoạn trị liệu

Giai đoạn 1 – Đọc vị & tháo lớp mặt nạ đầu tiên

Qua quá trình quan sát và nói chuyện về tương tác các mối quan hệ phát hiện các cung bậc cảm xúc con biến đổi theo vai nhưng đầy tiếng thở dài và mệt mỏi.

PH hỏi: Con mệt lắm đúng không? Vì con đang phải sống theo nhiều bản sao mà chẳng biết cái nào là thật của con. Con muốn cởi nó không và con khóc rất nức nở…

Sau khóc con bắt đầu thừa nhận và chia sẻ từng sự mệt mỏi trong từng khuôb mặt con phải đóng

Giai đoạn 2 – Tạo vùng an toàn & cho phép sống thật

PH kích hoạt khuyến khích thậm chí khiêu khích con có thể trò chuyện mà không cần cố phải dùng từ ngoan mà có thể dùng từ mà con muốn thể hiện nội tâm của con

Sau đó con thoải mái nói: Con ghét bị so sánh, con sợ bố như sợ hổ vậy, “lcon chán khi cứ phải gương mẫu như ý cô giáo, con không thích các bạn nói xấu con sau lưng giỏi thì cứ nói thẳng với con đi….

Có những câu hỏi con khựng lại và lần đầu PH cho phép xon dám nói “con không muốn trả lời bác câu này → và con được chấp nhận.

Sau đó bắt đầu cảm nhận và nói : Con có thể sống thật mà không bị phán xét đúng không bác. Kể cả ai đó phán xét cũng chẳng sao bác nhỉ.

Giai đoạn 3 – Huấn luyện cha mẹ thay đổi

PH đã làm việc với bố mẹ:

Bố được hướng dẫn giảm lệnh áp đặt, thay bằng những câu hỏi lắng nghe.
Mẹ được hướng dẫn ngừng so sánh, thay bằng động viên từ tiến bộ nhỏ nhất.
Cả nhà học cách nhất quán trong yêu cầu sống thật để con không phải “đeo mặt nạ khác nhau cho từng người”.

=> Kết quả Sau 1 tháng: Bố mẹ nhận ra khi con được lắng nghe, con ít gắt gỏng, dám chia sẻ thật hơn trước.

=> Kết quả sau 3 tháng: Con bớt lo âu, ngủ ngon hơn.

Ở nhà, con có thể nói: “Con không muốn học thêm hôm nay vì con mệt” → và được chấp nhận.

Ở trường, con bắt đầu dám giơ tay phát biểu, không sợ sai, không sợ bị giảm tấm gương.

Trên mạng xã hội, con đăng ít hơn nhưng chia sẻ thật hơn về cảm xúc.

Điều quan trọng nhất: Con không còn thấy mình phải có nhiều “khuôn mặt” để tồn tại. Thay vào đó, con học được cách ứng xử linh hoạt nhưng vẫn giữ được bản sắc cá nhân.

P/s: Phạm Hiền thường chia sẻ rằng