P1. Cha mẹ cần biết các dấu hiệu cảnh báo sớm các nguy cơ con trẻ dễ mắc phải trầm cảm khi vào dậy thì và trưởng thành

Chuyên gia tâm lý Phạm Hiền thường hay nói rằng không có bất kỳ vấn đề gì về tâm lý của con trẻ mà tự nhiên đến tuổi nào đó nó có. Tất cả nó đã luôn có những cảnh báo nhưng vì cha mẹ không có chuyên môn hoặc kể cả được cho biết nhưng chủ quan chờ con lớn hoặc không chấp nhận những cảnh báo của tương lai vì đã bị đâu mà phải lo lắng.

Chính vì quan điểm và nhận thức như thế này nên nhiều con trẻ khi đến với chuyên gia Phạm Hiền sẽ luôn được đọc ngược lại để chỉ dẫn cho cha mẹ thấy những khuynh hướng của con nó đã ẩn nấp ngay trong các độ tuổi rất nhỏ mà cha mẹ có thể thấy nhưng chủ quan hoặc phần lớn là cha mẹ không thể thấy vì không cảm nhận nó là vấn đề.

Vì vậy, chuyên gia tâm lý Phạm Hiền luôn có sự tỉ mỉ chặt chẽ để tìm ra mọi ngóc ngách các nguy cơ gây các bất ổn về rối loạn phát triển hoặc các bất ổn tâm lý ngay khi con từ 6 tháng trở lên nếu các con được cha mẹ đưa đến để Test và tư vấn đón đầu.

1. Giai đoạn mầm non (2–5 tuổi)

Dấu hiệu cảnh báo sớm

➜ Biểu hiện buồn bã, rút lui khỏi trò chơi, không hứng thú với hoạt động yêu thích.

➜ Thường xuyên nhõng nhẽo, bám mẹ quá mức hoặc có hành vi thoái lui (ví dụ như tè dầm trở lại).

➜ Khó ngủ, hay gặp ác mộng.

➜ Thường xuyên đau bụng, đau đầu không rõ nguyên nhân (biểu hiện trầm cảm qua cơ thể).

➜ Giao tiếp kém đi, ít nói hơn, mất kỹ năng đã có (về cảm xúc, xã hội).

Khuynh hướng trầm cảm hình thành từ nguyên nhân

➜ Gắn bó không an toàn với cha mẹ

➜ Trẻ không cảm nhận được sự nhất quán, ổn định về mặt tình cảm từ người chăm sóc.

➜ Bị bỏ mặc cảm xúc: khi khóc thì bị nạt, khi sợ thì bị cười chê.

➜ Thiếu phản hồi cảm xúc tích cực

➜ Ít được nhìn vào mắt, ôm ấp, an ủi, khen ngợi.

➜ Giao tiếp lạnh lùng, chỉ lo “ăn chưa?”, “ngủ chưa?”, không hỏi “con cảm thấy sao?”.

➜ Thay đổi môi trường đột ngột

➜ Gửi trẻ đi học quá sớm hoặc liên tục đổi trường/lớp mà không chuẩn bị tâm lý.

➜ Trẻ mất cảm giác an toàn, dễ sinh lo âu, rút lui.

➜ Căng thẳng trong gia đình

➜ Trẻ sống trong môi trường có xung đột vợ chồng, ly thân, cha mẹ trầm cảm… hấp thụ cảm xúc tiêu cực như “miếng bọt biển”.

P/s: Tích tụ hậu quả: Trẻ dần học cách kìm nén cảm xúc nên sinh ra sự rối loạn điều hòa cảm xúc, từ đó hình thành khuynh hướng trầm cảm.

Sai lầm là Cha mẹ dễ bỏ qua vì nghĩ rằng

➜ Con còn bé quá, chưa biết gì

➜ Chắc do con dỗi thôi”

➜ Giai đoạn phát triển, tự hết

➜ Con chỉ nhút nhát và dễ sợ chút thôi

➜ Con chỉ sợ người thôi

➜ Con chỉ không thích nghi được thôi

2. Giai đoạn tiểu học (6–10 tuổi)

Dấu hiệu cảnh báo

➜ Không còn hứng thú với học hành, vẽ vời, đọc sách – những thứ từng yêu thích.

➜ Giao tiếp giảm, không muốn chơi với bạn, thu mình rõ rệt.

➜ Có những câu nói tiêu cực như: “Con không ai thương”, “Ước gì con biến mất”.

➜ Thường xuyên đau đầu, đau bụng, mệt mỏi kéo dài không lý do.

➜ Dễ cáu gắt, phản ứng quá mức khi bị từ chối hoặc bị góp ý.

➜ Tự làm đau bản thân (cắn móng tay tới chảy máu, tự cấu, gõ đầu…).

Khuynh hướng trầm cảm hình thành từ nguyên nhân

➜ Áp lực thành tích và so sánh

➜ Thường xuyên bị so sánh với bạn, với anh/chị: “Sao con không giỏi như…”.

➜ Thành tích bị gắn với giá trị bản thân: “Con được điểm thấp thì không đáng yêu nữa”.

➜ Thiếu công nhận và khen ngợi đúng cách

➜ Làm tốt nhưng không được ghi nhận: “Làm được thì làm tiếp, có gì ghê đâu.”

➜ Khen quá mức kiểu “giỏi nhất thế giới” → trẻ luôn phải “gồng” để xứng đáng.

➜ Bắt nạt hoặc bị cô lập ở trường học

➜ Không được thầy cô hoặc phụ huynh nhận ra sớm.

➜ Trẻ cảm thấy mình “khác biệt”, “vô hình”, “kém cỏi” trong tập thể.

➜ Không có người lớn đáng tin để chia sẻ

➜ Mỗi lần bộc lộ nỗi buồn, trẻ bị chặn ngang: “Chuyện nhỏ xíu cũng than.”

➜ Dần dần, trẻ học cách “im lặng chịu đựng” → nguy cơ hình thành tự cô lập tâm lý.

U Tích tụ hậu quả: Trẻ đánh mất cảm giác “mình có giá trị” → tạo nền cho trầm cảm kiểu tự ti, né tránh xã hội, chán sống sau này. Sai lầm khi Cha mẹ dễ nghĩ rằng

➜ Con đang lớn nên bướng bỉnh hơn

➜ Trẻ con mà, khóc lóc chút là bình thường

➜ Con chỉ đang giả vờ

➜ Con chỉ nhút nhát và trầm tính thôi

➜ Con chỉ căng thẳng chút thôi

➜ Con lì bướng nên nổi cáu thôi

3. Giai đoạn dậy thì (11–17 tuổi)

Dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng hơn

➜ Thường xuyên mệt mỏi, buồn rầu, hay khóc một mình.

➜ Ngủ quá nhiều hoặc mất ngủ, ăn quá nhiều hoặc bỏ ăn.

➜ Kết quả học tập sa sút, thiếu động lực hoàn toàn.

➜ Trốn học, nói dối, lạm dụng internet, game hoặc các hành vi gây nghiện.

➜ Tự làm đau bản thân, có lời nói/suy nghĩ về cái chết (“Giá như mình không tồn tại”, “Mình là gánh nặng”).

➜ Thu mình khỏi gia đình, bạn bè, có thể xuất hiện thái độ thù địch, phản kháng mạnh.

4. Giai đoạn (11 -15 tuổi)

➜ Khủng hoảng bản sắc tuổi dậy thì

➜ Bắt đầu tự hỏi: “Mình là ai?”, “Mình có đáng được yêu?”, “Có ai hiểu mình không?”.

➜ Nếu không có ai hướng dẫn, trẻ dễ rơi vào hoang mang, bối rối giá trị bản thân.

➜ Thất bại trong kết nối xã hội

➜ Bị phản bội tình bạn, bị trêu chọc vì ngoại hình, giới tính, điểm số.

➜ Kết bạn nhưng không cảm thấy được chấp nhận nên sinh ra mặc cảm bị loại trừ.

➜ Áp lực học tập trong kỳ vọng cao

➜ Cha mẹ mong muốn con phải xuất sắc để “không thua ai”.

➜ Trẻ bị nhồi lịch học thêm, không có thời gian nghỉ ngơi nên căng thẳng mạn tính.

➜ Mâu thuẫn với cha mẹ không được giải quyết

➜ Cha mẹ coi thường cảm xúc con: “Mới tí tuổi đầu mà biết gì buồn?”

➜ Không lắng nghe, chỉ ra lệnh và kiểm soát nên trẻ bị ngắt kết nối cảm xúc.

P/s: Tích tụ hậu quả: Trẻ hình thành tư duy phủ định bản thân, có xu hướng tách biệt tâm lý với người lớn, dễ bộc phát trầm cảm hoặc hành vi hủy hoại bản thân.

5. Giai đoạn (16 – 18 tuổi)

➜ Khủng hoảng giá trị sống – ý nghĩa tồn tại

➜ Không biết mình sống để làm gì ngoài việc học – thi – đạt điểm – chọn ngành.

➜ Không có thời gian khám phá bản thân → dẫn đến mất phương hướng.

➜ Áp lực thi đại học, chọn nghề nghiệp

➜ Kỳ vọng gia đình đặt nặng nhưng không xuất phát từ năng lực thật.

➜ Mất niềm tin vào tương lai vì không thấy con đường nào “thuộc về mình”.

➜ Tổn thương tích tụ từ tuổi thơ

➜ Từ nhỏ đã bị đánh giá thấp, không được chia sẻ, từng bị bỏ rơi cảm xúc.

➜ Giai đoạn này là lúc những tổn thương đó “phát nổ”.

➜ Tình cảm thất bại – cảm giác mất mát

➜ Yêu đơn phương, chia tay, bị xem thường hoặc thao túng tình cảm.

➜ Không có ai định hướng → cảm xúc tiêu cực bị thổi phồng.

➜ Môi trường thiếu kết nối cảm xúc với người lớn

➜ Cha mẹ chỉ quan tâm đến kết quả (điểm thi, ngành chọn) chứ không hỏi: “Con có ổn không?”.

P/s: Tích tụ hậu quả: Dễ dẫn đến trầm cảm ngầm, cảm giác mất giá trị sống, tư tưởng tiêu cực kéo dài, có thể xuất hiện ý định tự tử dù vẫn “tươi cười bình thường”.

Sai lầm khi Cha mẹ dễ nghĩ rằng:

➜ Tuổi dậy thì đứa nào chẳng nổi loạn

➜ Nó lười thôi, không có gì nghiêm trọng

➜ Nó muốn gây sự chú ý

➜ Nó nhút nhát và trầm tính thôi

➜ Đến tuổi này chúng nó thu mình lại là bình thường

➜ Chắc học hành áp lực quá

➜ Chắc nó tự ti ấy mà

➜ Nó lười học nên chống đối thế

➜ Nó khủng hoảng tuổi dạy thì thôi

6. Hậu quả nếu không giúp con khắc phục các nguy cơ

➜ Giảm lòng tự trọng –> Con trẻ Cảm thấy mình vô dụng, thất bại, không xứng đáng

➜ Rối loạn tâm lý kéo dài –> Con trẻ bị Trầm cảm nặng, rối loạn lo âu, hoảng loạn, tự hại, rối loạn ăn uống…

➜ Mối quan hệ xấu đi –> Con trẻ Mất kết nối với gia đình, bạn bè, dễ bị bắt nạt hoặc xa lánh

➜ Ảnh hưởng học tập –> Con trẻ Mất động lực, nghỉ học, sa sút thành tích nghiêm trọng

➜ Nguy cơ tự tử –> Con trẻ vị thành niên trầm cảm không được giúp đỡ có nguy cơ tự tử cao gấp 3–5 lần bình thường

7. Cha mẹ cần đón đầu để ngăn chặn kịp thời

➜ Quan sát sự thay đổi nhỏ nhất về cảm xúc, hành vi, giấc ngủ, ăn uống của con.

➜ Lắng nghe mà không phán xét, cho phép con buồn, mệt, tức giận một cách an toàn.

➜ Tạo mối quan hệ gần gũi – tin tưởng, để con dám mở lời khi có khó khăn.

➜ Đưa con đi đánh giá tâm lý chuyên sâu nếu các dấu hiệu kéo dài > 2 tuần.

➜ Không tự xử lý bằng la mắng, trách phạt, ép con thay đổi “ngay lập tức”.

P/s: Chuyên gia tâm lý Phạm Hiền luôn cảnh báo nghiêm túc đến các cha mẹ rằng Trầm cảm ở trẻ không phải là “làm quá” hay “yếu đuối” mà là lời cầu cứu thầm lặng. Sự chậm trễ và sai lầm trong nhận thức của cha mẹ chính là gánh nặng lớn nhất con trẻ phải gánh. Đừng cho rằng con tư vấn tâm lý là thứ gì đó rất kinh khủng như con bị bệnh xấu hổ mà phải che giấu, vì đời sống tinh thần cỉa con là quan trọng nhất nếu muốn con được phát triển thành đứa trẻ nào mà cha mẹ mogn muốn hay kỳ vọng. Đừng chỉ chú trọng những gì to tát giỏi cái này và giỏi cái kia khi con phải sống trong sự đau khổ mà chỉ con phải chịu.

P2. Phân tích kỹ cho tôi các biểu hiện con trẻ đã mắc trầm cảm trong các độ tuổi

Dưới đây là phân tích chi tiết các biểu hiện của trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên, chia theo các giai đoạn phát triển độ tuổi, từ mầm non đến vị thành niên. Mỗi độ tuổi có sự thể hiện khác nhau do khả năng diễn đạt cảm xúc, nhận thức và ngôn ngữ còn hạn chế hoặc đã thay đổi. Việc hiểu đúng và đủ sẽ giúp cha mẹ phát hiện sớm và hành động kịp thời, tránh hậu quả kéo dài và nguy hiểm.

1. TRẺ MẦM NON (2–5 TUỔI)

Biểu hiện trầm cảm đặc trưng “THỂ ẨN”

➜ Mất hứng thú chơi –> Không còn thích đồ chơi, ít chơi với bạn, hay ngồi lặng lẽ

➜ Hay khóc, dễ sợ hãi –> Dễ giật mình, sợ bóng tối, sợ chia ly, sợ bị bỏ rơi

➜ Cáu gắt hoặc quá thụ động –> Nổi nóng vô cớ, la hét, hoặc lặng im quá mức

➜ Rối loạn giấc ngủ –> Ngủ hay giật mình, gặp ác mộng, ngủ ít hoặc nhiều bất thường

➜ Rối loạn ăn uống –> Bỏ ăn, nôn khan, ăn quá nhiều, hoặc kén ăn bất thường

➜ Hành vi thoái lui –> Tè dầm, mút tay, nhút nhát hơn bình thường

➜ Bám dính người lớn quá mức –> Không chịu rời mẹ, khó thích nghi với môi trường mới

Nguyên nhân thường gặp

➜ Môi trường gia đình thiếu an toàn cảm xúc (cha mẹ bận rộn, lạnh nhạt, ly hôn).

➜ Bị bỏ rơi về mặt cảm xúc (cha mẹ đáp ứng vật chất nhưng không trò chuyện, ôm ấp).

➜ Bạo lực thể chất hoặc chứng kiến bạo lực trong nhà.

➜ Đi học mẫu giáo sớm mà chưa được chuẩn bị về mặt tâm lý.

➜ Mất người thân, vật nuôi yêu quý mà không được giải thích phù hợp.

Hậu quả nếu không trị liệu đúng

➜ Rối loạn hành vi, phát triển không đều (ngôn ngữ, cảm xúc, xã hội).

➜ Tạo nền tảng cho lo âu, trầm cảm, rối loạn gắn bó mạn tính sau này.

2. TRẺ TIỂU HỌC (6–10 TUỔI)

Biểu hiện trầm cảm đặc trưng mang hình dạng “TÍNH CÁCH”

➜ Cảm xúc tiêu cực thường xuyên Than buồn, hay khóc lặng lẽ, “con không ai thương”, “con không giỏi”

➜ Rút lui xã hội –> Không chơi với bạn, hay chơi một mình, không thích đi học

➜ Giảm hứng thú học tập –> Chán học, sa sút kết quả, không thích môn từng thích

➜ Than đau không rõ lý do –> Đau bụng, nhức đầu, chóng mặt liên tục dù không bệnh lý thực thể

➜ Nóng nảy, dễ gắt gỏng –> Bực bội, khó kiểm soát cảm xúc, có thể bùng nổ bất thường

➜ Tự đánh giá thấp bản thân –> Nói: “Con dở quá”, “Con toàn làm sai”, “Con không ai cần”

Nguyên nhân thường gặp

➜ Bị áp lực học tập, so sánh với bạn bè hoặc anh chị em.

➜ Thường xuyên bị phê bình, không được khen ngợi, công nhận nỗ lực.

➜ Bị bắt nạt hoặc cô lập ở trường học mà không được ai tin tưởng, bảo vệ.

➜ Cha mẹ bận rộn, ít kết nối cảm xúc, thường nói: “Lo học đi!”, “Trẻ con không được than!”.

➜ Mâu thuẫn gia đình, bạo lực lời nói hoặc im lặng cảm xúc kéo dài.

Hậu quả nếu không trị liệu đúng

➜ Hình thành mặc cảm, tự ti, lo âu xã hội.

➜ Dễ phát triển rối loạn lo âu – trầm cảm mạn tính, ảnh hưởng học tập và phát triển toàn diện.

3. HỌC SINH CẤP 2 (11–15 TUỔI)

Biểu hiện trầm cảm đặc trưng của sự rối nhiễu hành vi, cảm xúc “PHỨC TẠP “

➜ Buồn bã kéo dài –> Than thở: “Con mệt mỏi”, “Chán sống quá”, hay ngồi im, khóc trong phòng

➜ Mất động lực học tập và cuộc sống –> Không muốn làm gì, điểm số giảm, bỏ bê mọi thứ

➜ Thu mình, ở lì trong phòng –> Không giao tiếp với gia đình, bạn bè, mất kết nối xã hội

➜ Tư duy tiêu cực –> Nói: “Con vô dụng”, “Con không ai cần”, “Giá như con biến mất”

➜ Tự làm đau bản thân –> Dấu vết cào cấu, cắt tay, vẽ hình tối tăm trong sổ tay

➜ Tâm trạng thất thường –> Vui buồn thất thường, dễ nổi nóng hoặc im lặng bất thường

➜ Hành vi bùng nổ –> Cãi lại cha mẹ, phản ứng cực đoan, có khi bỏ học hoặc bỏ nhà đi

Nguyên nhân phổ biến

➜ Áp lực thi cử, thành tích học tập, bị so sánh hoặc chê trách liên tục.

➜ Tổn thương trong tình bạn (bị phản bội, bắt nạt, cô lập).

➜ Mâu thuẫn với cha mẹ không được lắng nghe, luôn bị kiểm soát.

➜ Không gian riêng tư bị xâm phạm (đọc nhật ký, kiểm tra điện thoại…).

➜ Cảm thấy mình không được hiểu – không còn giá trị trong mắt người khác.

Hậu quả nếu không trị liệu đúng

➜ Nguy cơ trầm cảm nặng – hành vi tự tử hóa giải “cái tôi đau khổ”.

➜ Rối loạn nhân cách, hành vi chống đối xã hội, rối loạn lo âu đi kèm.

4. HỌC SINH CẤP 3 (16–18 TUỔI)

Biểu hiện trầm cảm đặc trưng của “IM LẶNG CHẾT NGƯỜI”

➜ Mất phương hướng sống –> Nói: “Con không biết sống để làm gì”, “Tương lai vô nghĩa”

➜ Biểu hiện trầm cảm ngầm –> Vẫn cười nói với mọi người nhưng thực chất cảm thấy trống rỗng

➜ Viết/vẽ nội dung tối tăm –> Thơ buồn, nhật ký về cái chết, tranh đen trắng, hình ảnh máu, đau khổ

➜ Có ý nghĩ hoặc kế hoạch tự tử –> Nói bóng gió: “Giá như không còn tồn tại”, xóa hình, viết thư tuyệt mệnh

➜ Thay đổi hành vi đột ngột –> Im lặng cực đoan, từ giã bạn bè, cho đồ, xóa mạng xã hội

➜ Lạm dụng chất kích thích –> Thuốc lá, rượu, ma túy – nếu có điều kiện tiếp cận

➜ Xa lánh người thân, khước từ giúp đỡ –> Không tiếp nhận lời khuyên, né tránh ánh mắt hoặc trò chuyện

Nguyên nhân phổ biến

➜ Áp lực thi đại học, chọn ngành nghề, kỳ vọng quá lớn từ cha mẹ.

➜ Mất định hướng tương lai, không tìm thấy ý nghĩa cuộc sống.

➜ Đổ vỡ tình cảm, không được hỗ trợ cảm xúc sau chia tay.

➜ Tổn thương tuổi thơ tích tụ chưa từng được chữa lành.

➜ Không có ai đáng tin để chia sẻ, bị hiểu sai là “nổi loạn” hoặc “bất cần”.

Hậu quả nếu không trị liệu đúng

➜ Tự tử là nguy cơ cao và có thật, thường xảy ra trong im lặng.

➜ Tổn thương tâm lý kéo dài gây rối loạn trầm cảm nặng, cần điều trị y khoa.

➜ Mất khả năng học tập, mất kết nối với xã hội, không thể trở lại cuộc sống bình thường.

5. TỔNG KẾT TOÀN DIỆN

➜ Mầm non BIỂU HIỆN Thoái lui, bám dính, khóc lặng lẽ NGUYÊN NHÂN Mất gắn bó an toàn, thay đổi môi trường HẬU QUẢ Rối loạn phát triển, lo âu sớm

➜ Tiểu học BIỂU HIỆN Tự ti, chán học, đau không rõ nguyên nhân NGUYÊN NHÂN Bị so sánh, áp lực điểm số, cô lập xã hội HẬU QUẢ Mất động lực học, tự ti dai dẳng

➜ Cấp 2 BIỂU HIỆN Tư duy tiêu cực, tự làm đau, nổi loạn NGUYÊN NHÂN Áp lực học – xã hội – gia đình HẬU QUẢ Tăng nguy cơ trầm cảm nặng, tự tử

➜ Cấp 3 BIỂU HIỆN Trầm cảm ngầm, mất định hướng sống NGUYÊN NHÂN Khủng hoảng giá trị, bị dồn nén lâu dài HẬU QUẢ Nguy cơ tự sát cao, mất kết nối xã hội

P3. Sai lầm của cha mẹ trong nuôi dạy con trẻ bị trầm cảm trong các độ tuổi và hậu quả khiến con không thể chữa khỏi mà còn nặng hơn

Chuyên gia tâm lý Phạm Hiền là người nổi tiếng với phong cách thẳng thắn, không né tránh sự thật và đặt sự phục hồi gốc rễ cho trẻ lên hàng đầu đã chỉ rõ một số sai lầm điển hình và nghiêm trọng của cha mẹ trong việc nuôi dạy con bị trầm cảm. Đây là những sai lầm không chỉ khiến việc điều trị không hiệu quả, mà còn làm bệnh lý của trẻ nặng hơn, kéo dài dai dẳng, thậm chí trở thành rối loạn nhân cách hoặc suy sụp tâm lý suốt đời.

1. Sai lầm của cha mẹ trong nhận thức và cư xử với con

Xem nhẹ cảm xúc của con

➜ Các câu nói chủ quan với cảm xú của con: Có gì đâu mà buồn hoặc Mày chỉ việc ăn học thôi sao phải căng thẳng hoặc Vớ vẩn Trẻ con biết gì mà trầm cảm chỉ được cái nói linh tinh là giỏi hoặc Con cứ chăm chỉ học vào, đừng lười biếng nữa thì chẳng có gì phải áp lực cả.

➜ Đây là sai lầm nguy hiểm nhất, vì chặn đứng cánh cửa duy nhất để trẻ được thấu hiểu và giải phóng cảm xúc khi con bắt đầu hoang mang, áp lực hoặc bắt đầu nhận ra bản thân con đang có vấn đề về tâm lý

➜ Hậu quả: Con Trẻ bắt đầu giấu cảm xúc, kìm nén đau khổ, cảm thấy mình “kỳ dị” vì không ai giống mình. Dẫn đến rối loạn cảm xúc mạn tính, mất kết nối cảm xúc, hoặc hành vi cực đoan như tự làm đau, tự sát.

Tập trung sửa “hành vi bề mặt” thay vì chữa gốc rễ

➜ Cha mẹ cố gắng chăm sóc: Ép con ăn, bắt ngủ, đưa đi bác sĩ kê thuốc ngủ. Sợ con học dốt nên áp lực mà ra sức Tăng cường học thêm để “con không có thời gian suy nghĩ linh tinh”. Tạo niềm vui kiểu vật chất (du lịch, mua đồ) nên tạm thời trẻ vui nhưng trầm cảm không biến mất.

➜ Đây là sai lầm khi Cha mẹ cố chữa phần ngọn, trong khi gốc rễ là cảm xúc bị đứt mạch, tâm lý bị nghẽn, và giá trị sống của con bị rối loạn.

➜ Hậu quả: Trẻ mất khả năng định vị bản thân và điều phối nội tâm. Mỗi khi dừng hành vi kiểm soát từ cha mẹ (thi xong, vào đại học…) nên con sụp đổ hoàn toàn.

Kỳ vọng con phải vượt qua trầm cảm bằng “ý chí” nhưng không dạy con phải làm như thế nào

➜ Cha mẹ thường nói giáo điều: Phải mạnh mẽ lên! hoặc Chỉ có con mới giúp được con thôi mẹ không thể giúp con được! hoặc Mẹ đã khổ lắm rồi, con đừng làm mẹ lo nữa!

➜ Sai lầm ở đây là không biết rằng con đã bế tắc không biết làm sao để mạnh mẽ, không biết làm sao để giúp chính mình mà cứ thúc ép con thậm chí sự ép buộc con gồng gánh vai trò “người làm cha mẹ vui”, trong khi con đang bị rối loạn nội tâm và cần được bảo vệ.

➜ Hậu quả: Con trẻ cảm thấy có lỗi vì mình không đủ mạnh, sinh ra tự trách nên tự ghét bản thân. Trầm cảm chuyển sang hình thái tự hành hạ bản thân hoặc rối loạn nhân cách.

Không đồng hành mà chỉ “giao cho chuyên gia, bác sỹ”

➜ Nhiều cha mẹ cho rằng: Tôi đã đưa con đi khám rồi, uống thuốc rồi cứ chờ con khỏi dần thôi, bác sỹ bảo bệnh này phải uống thuốc cả đời rồi hoặc Tôi không biết chuyên môn nên trách nhiệm của chuyên gia và bác sỹ thôi

➜ Sai lầm của cha mẹ là không cần thay đổi trong khi Con Trẻ không thể hồi phục nếu sống trong một gia đình không thay đổi. Mỗi buổi trị liệu sẽ vô nghĩa nếu về nhà con lại bị tổn thương tinh thần y như cũ trong chính môi trường gia đình của mình.

➜ Hậu quả: Trị liệu không hiệu quả, hoặc cải thiện rồi tái phát. Con mất niềm tin vào trị liệu, sinh ra tâm lý buông xuôi, đôi khi diễn vai “ổn” để không bị đưa đi tiếp nữa.

Không chấp nhận sự thật – che giấu hoặc né tránh

➜ Một số cha mẹ: Không cho con đi chẩn đoán, sợ “dính mác trầm cảm”. Dùng các cách mô tả giảm nhẹ: “Nó chỉ nhạy cảm”, “Nó hơi thu mình thôi”.

➜ Theo Phạm Hiền thì đây là cái bẫy tâm lý của chính cha mẹ khi họ không dám nhìn vào sự thật vì sợ mình đã sai, sợ bị phán xét.

➜ Hậu quả: Con bị trì hoãn trị liệu để trầm cảm phát triển đến giai đoạn mãn tính, rối loạn phức tạp hơn (như rối loạn khí sắc, rối loạn nhân cách…). Lỡ mất giai đoạn vàng trị liệu dễ hồi phục (thường là giai đoạn đầu mới phát bệnh).

2. Sai lầm trong từng độ tuổi của con

Độ tuổi Mầm non – Tiểu học (Coi con là trẻ con thì biết gì)

➜ Thường hay bị bỏ qua đáng tiếc : Xem thường biểu hiện trầm cảm (“trẻ con biết gì”). Bỏ qua cảm xúc, chỉ thấy hành vi (ăn ít, học kém)

➜ Hậu quả: Tạo nền rối loạn gắn bó, mất an toàn nội tâm Tăng nguy cơ lo âu – trầm cảm tuổi dậy thì

Độ tuổi Cấp 2 – Dậy thì (Coi con là ẩm ương tuổi dậy thì)

➜ Thườn chủ quan: Tập trung chữa hành vi, không chữa cảm xúc Không điều chỉnh áp lực học kỳ vọng

➜ Hậu quả: Con thu mình, cảm thấy không ai hiểu. Tăng nguy cơ tự làm đau, trầm cảm ẩn, diễn vai ổn

Độ tuổi Cấp 3 – Học trưởng thành

➜ Thường không thấu hiểu và áp đặt: Ép con học, xem nhẹ khủng hoảng giá trị. Không nhìn ra sang chấn (bị so sánh, bị khinh thường…). Cố làm mọi cách để con “vượt qua” từ ngọn

➜ Hậu quả: Tăng thêm áp lực khiến con trẻ Mất phương hướng sống, không còn động lực tồn tại. Dễ tự tử, rối loạn nhân cách, mất kết nối xã hội

3. Góc nhìn của chuyên gia Phạm Hiền: Trẻ cần gì?

➜ Con Trẻ không cần một người chữa bệnh mà chúng cần một hệ sinh thái chữa lành trong đó gồm con, chuyên gia, bác sỹ, cha mẹ, thầy cô

➜ Không điều trị đơn lẻ mà phải trị liệu hệ thống gia đình, trường học: Tập trung vào phục hồi mối quan hệ cảm xúc giữa cha mẹ và con, Thầy cô và con, bạn bè và con

➜ Coi trầm cảm là một ngôn ngữ ngầm của tâm lý nên cần giải mã, không cần vội dập tắt.

➜ Từng độ tuổi cần lộ trình can thiệp cá nhân hóa nên không theo phác đồ đại trà.

➜ Trị liệu cần phục hồi lòng tin – giá trị bản thân – nội lực sống chứ không phải chỉ “giảm buồn chán hay lo lắng”.

4. Lời khuyên then chốt cho cha mẹ

➜ Hãy nhìn vào ánh mắt và cảm xúc con, đừng chỉ nhìn điểm số, hành vi.

➜ Trước khi bắt con thay đổi, hãy đặt câu hỏi: Mình đã thật sự kết nối với con chưa?

➜ Ngưng cố “làm đúng”, hãy học cách hiện diện và yêu thương đúng cách.

➜ Hãy đồng hành trị liệu cùng con vì bố mẹ là liệu pháp mạnh nhất trong cuộc đời con.

P4. Sai lầm khi cha mẹ cho con đi chẩn đoán trầm cảm đơn lẻ khiến không tìm được các nguyên nhân gốc rễ trị liệu đúng cho con

Chuyên gia tâm lý Phạm Hiền là người nổi tiếng với quan điểm trị liệu toàn diện, đã nhiều lần cảnh báo mạnh mẽ về sai lầm khi cha mẹ cho con đi chẩn đoán trầm cảm một cách đơn lẻ. Theo bà, trầm cảm ở trẻ em và vị thành niên không bao giờ là một hiện tượng tách biệt, mà là kết quả của một mạng lưới nguyên nhân đa chiều: tâm lý – môi trường – mối quan hệ – hệ thần kinh – giá trị sống.

1. Chẩn đoán trầm cảm đơn lẻ là gì

➜ Đây là khi cha mẹ: Đưa con đến bác sĩ tâm thần, bác sĩ nhi khoa, trung tâm tâm lý để đánh giá riêng về trầm cảm, tách rời hoàn toàn khỏi các yếu tố khác như: Mối quan hệ trong gia đình. Môi trường học. Trạng thái phát triển thần kinh. Khả năng ngôn ngữ, tư duy, cảm xúc. Những trải nghiệm đau thương đã bị quên lãng.

➜ Mục tiêu sai lầm: Chỉ tìm hiểu “con có bị trầm cảm hay không?” mà không hiểu “tại sao con lại như thế?”

2. Các sai lầm phổ biến mà Phạm Hiền chỉ ra

Chẩn đoán theo triệu chứng, không chẩn đoán theo hệ sinh thái

➜ Trẻ không mắc trầm cảm một cách ngẫu nhiên. Trẻ biểu hiện trầm cảm là dấu hiệu toàn bộ hệ thống quanh trẻ đang có vấn đề.

➜ Sai lầm: Cha mẹ mong muốn chẩn đoán nhanh, xác định con có bệnh hay không để “xử lý”, mà không nhìn toàn cảnh sự phát triển và áp lực quanh con.

➜ Một vài ví dụ: Trẻ bị trầm cảm do mẹ trầm cảm, nhưng chỉ đưa trẻ đi khám nên chẩn đoán sai. Trẻ trầm cảm do bị bạo lực học đường nhưng con không kể nên không được phát hiện. Trẻ có dấu hiệu trầm cảm nhưng thực chất là hậu chấn tâm lý (PTSD) từ những lần bị bỏ rơi/so sánh trong tuổi thơ.

Chẩn đoán quá sớm mà không có nền tảng phân tích phát triển tâm lý

➜ Trầm cảm không nên được chẩn đoán dựa vào vài bài trắc nghiệm nếu không có phân tích phát triển theo lứa tuổi và nền tảng tâm thần – hành vi – cảm xúc của trẻ.

➜ Ví dụ vài Sai lầm: Chẩn đoán trẻ 5 tuổi bị trầm cảm nặng trong khi đó là biểu hiện rối loạn phát triển ngôn ngữ dẫn đến cô lập cảm xúc. Gán nhãn trầm cảm ở trẻ 9 tuổi nhưng thực chất là rối loạn lo âu xã hội do bị từ chối kéo dài.

➜ Hậu quả: Sai phương hướng trị liệu. Uống thuốc sớm khiến con bị lệ thuộc mà ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của con. Làm trầm trọng vấn đề trong khi gốc rễ của nó chưa được chạm tới.

Không đánh giá sự tương tác cha mẹ – con – hệ sinh thái sống

➜ Trẻ trầm cảm không bao giờ là chuyện riêng của trẻ vì Đó là thất bại hệ thống: quan hệ cha mẹ, ngôn ngữ yêu thương, ranh giới, kỳ vọng.

➜ Sai lầm: Không kiểm tra vai trò của cha mẹ trong vòng tròn cảm xúc của con. Không đặt câu hỏi: “Con đang bị ai/vấn đề gì làm tổn thương?”

3. Đánh giá sai mức độ trầm cảm do không phân loại dạng trầm cảm đặc thù theo tuổi

Chuyên gia Phạm Hiền chỉ rõ rằng trẻ em và vị thành niên có nhiều dạng “trầm cảm giả lập” hoặc “trầm cảm pha”

➜ Biểu hiện Im lặng, mất kết nối –> Thực chất là Rối loạn gắn bó –> Nên chẩn đoán nhầm là Trầm cảm nặng

➜ Biểu hiện Nổi loạn, chống đối –> Thực chất là Trầm cảm kích động –> Nên chẩn đoán nhầm là ADHD

➜ Biểu hiện Giảm hứng thú học, chơi –> Thực chất là Lo âu xã hội, trầm cảm ẩn –> Nên chẩn đoán nhầm là Trầm cảm nhẹ

➜ Biểu hiện Không muốn sống –> Thực chất là Tổn thương giá trị bản thân do kỳ vọng độc hại –> Nên chẩn đoán nhầm là Trầm cảm nặng – tiền tự sát

Nếu không đánh giá phân tầng nguyên nhân và đặc điểm phát triển cá nhân hóa, trẻ sẽ

➜ Bị gán nhãn sai.

➜ Bị dùng sai liệu pháp.

➜ Mất đi niềm tin vào trị liệu.

Hệ quả nghiêm trọng của chẩn đoán trầm cảm đơn lẻ

➜ Trẻ bị gán nhãn bệnh tâm thần suốt đời nên Trẻ sẽ sống trong suy nghĩ “mình có vấn đề”, Dễ mất niềm tin vào bản thân, Cảm thấy bị “đem đi sửa” thay vì được hiểu

➜ Trẻ bị trị sai hướng khiến vấn đề gốc âm ỉ và bùng phát về sau. Trẻ không học được kỹ năng cảm xúc

➜ Không giải quyết được các sang chấn cũ. Dễ tái trầm cảm ở tuổi dậy thì, đại học, trưởng thành

➜ Cha mẹ không thay đổi nên môi trường sống vẫn độc hại: Con chữa bao nhiêu, về nhà lại tiếp tục tổn thương. Kết quả trị liệu chỉ là “giả tạo ngắn hạn”

Giải pháp chẩn đoán của chuyên gia Phạm Hiền

➜ Đánh giá toàn cảnh mà không chỉ đánh giá cá nhân trẻ: Phân tích theo hệ sinh thái: con – cha mẹ – hoàn cảnh – trường lớp – tiền sử phát triển. Xem lại lược sử mối quan hệ cảm xúc trong gia đình

➜ Chẩn đoán đa chiều với phân tầng nguyên nhân: Phân tích hệ vận hành cảm xúc, nhận thức, hành vi. Chuyên gia luôn Tách rõ Trầm cảm ẩn – trầm cảm kích động – Hậu chấn – Lo âu đi kèm

➜ Chẩn đoán theo tiến trình phát triển: Trẻ 4 tuổi, 8 tuổi, 13 tuổi hay 16 tuổi có biểu hiện và nguyên nhân rất khác nhau. Phải đặt trẻ vào giai đoạn phát triển thần kinh và tâm lý tương ứng

➜ Hướng dẫn Cha mẹ phải đồng hành trong trị liệu và hiểu rõ vai trò của mình: Không chỉ đưa con đi khám, mà phải chịu trị liệu cho chính mình nếu là một phần nguyên nhân. Xây dựng lại mối quan hệ an toàn, lắng nghe và chữa lành với con

Lời khuyên của chuyên gia tâm lý Phạm Hiền

➜ Chẩn đoán đơn lẻ là cách cha mẹ tưởng rằng đang cứu con, nhưng thực chất đang đặt con vào vòng luẩn quẩn: Sai chẩn đoán → sai trị liệu → tái trầm cảm → niềm tin tổn thương → sống lệ thuộc.

➜ Chẩn đoán đúng phải đến từ sự thấu hiểu toàn diện – hệ thống – cá nhân hóa nên trước hết, phải bắt đầu từ việc chẩn đoán lại vai trò làm cha mẹ.

P5. Sai lầm của cha mẹ trong trị liệu trầm cảm đơn lẻ thay bằng trị liệu toàn diện cho con

Đây là một trong những điểm cốt lõi tạo nên sự khác biệt trong triết lý trị liệu và phục hồi bền vững cho cả tương lai và cuộc đời của con trẻ trong nhiều giai đoạn cuộc sống . Bởi với chuyên gia thì trị liệu đơn lẻ biểu hiện sẽ Khiến con không khỏi hết mà chỉ là tạm thời để rồi có nguy cơ trầm cảm quay trở lại hoặc thậm chí biến chứng nặng hơn trong các giai đoạn cuộc sống tiếp theo

Chuyên gia Phạm Hiền luôn nói: Con trẻ chưa thể có kinh nghiệm hoặc năng lực tự chuyển hóa logic với các phát sinh trong cuộc sống như người lớn. Vậy nên, Trẻ không chỉ là người mang triệu chứng, mà là tấm gương phản chiếu sự rối loạn của cả một hệ sinh thái cảm xúc xung quanh. Trị liệu phải bắt đầu từ toàn cảnh. ❞

1. Hiểu thế nào là trị liệu trầm cảm đơn lẻ

➜ Trị liệu đơn lẻ là khi cha mẹ chỉ tập trung vào một phần trong hệ thống trị liệu, phổ biến nhất là: Cho con đi gặp bác sĩ tâm thần để kê đơn thuốc. Đưa con đi tâm lý cá nhân kiểu tâm sự (1:1) rồi kỳ vọng cải thiện sau vài buổi. Chuyển trường hoặc “cách ly” con khỏi áp lực bên ngoài như học tập, bạn bè. cho con đi chơi, du lịch, mua sắm… để tinh thần sảng khoái. Đáp ứng mọi thứ con muốn để con vui, để con không bị căng thẳn

➜ Sai lầm cốt lõi: Cha mẹ tách riêng con ra khỏi bối cảnh tâm lý – xã hội – gia đình với các nguyên nhân gốc rễ thực sự đã đã khiến con mắc trầm cảm ngay từ đầu từ đó mọi thứ đã làm cho con chỉ là sự giảm nhẹ trong sự trốn tránh để rồi con sẽ mang đó đến nhiều đoạn đường trong cuộc sống tiếp theo.

2. Tại sao trị liệu đơn lẻ lại chỉ giúp tạm thời hoặc còn làm nặng hơn?

➜ Sai đối tượng trị liệu: Nhiều trường hợp, trẻ là người biểu hiện triệu chứng, nhưng nguyên nhân lại nằm ở mối quan hệ cha mẹ – con, hoặc môi trường gia đình độc hại. Ví dụ: mẹ trầm cảm ẩn, cha lạnh nhạt, áp lực học hành, sự so sánh giữa anh/chị/em…–> Sai lầm là Chỉ chữa cho con từ ngọn mà Không chạm tới nguồn gốc nên đương nhiên Con sẽ tái phát và có thể nặng hơn

➜ Trẻ hồi phục trong trị liệu đơn lẻ chỉ tư vấn nhưng tái trầm cảm khi trở về nhà: Trong trị liệu, trẻ được lắng nghe, thấu cảm, hướng dẫn kỹ năng. Nhưng về lại nhà, trẻ vẫn bị: Mắng chửi – kiểm soát – kỳ vọng vô lý. Môi trường không thay đổi. Không ai hiểu cảm xúc của con. –> Nguy cơ lớn là trẻ học cách “đóng vai ổn” trong trị liệu nhưng bên trong vẫn rối loạn và tuyệt vọng.

➜ Trẻ cảm thấy “mình là người có vấn đề” nên càng thêm tổn thương: Khi cha mẹ giao phó toàn bộ việc chữa lành cho chuyên gia, còn bản thân thì không sửa đổi, trẻ dễ rơi vào tâm trạng: “Mình là gánh nặng” hoặc “Chắc do mình hỏng hóc” hoặc “Mình là người bị sửa chữa” –> Điều này hình thành cảm giác tội lỗi – tự trách – mất giá trị bản thân, đẩy trẻ vào giai đoạn trầm cảm nặng hoặc rối loạn nhân cách về sau.

3. Con trẻ cần được có cơ hội trị liệu trầm cảm toàn diện thay bằng đơn lẻ

Với chuyên gia tâm lý Phạm Hiền Trị liệu toàn diện là tạo ra một tiến trình phục hồi không chỉ cho trẻ mà cho cả môi trường mà trẻ đang tồn tại từ đó tạo ra hệ sinh thái tự chữa lành cho con bền vững theo từng năm tháng.

➜ Con Trẻ: Đối tượng trung tâm – cần được hiểu về cảm xúc, giá trị, kỹ năng nội lực

➜ Cha mẹ : Được trị liệu song song để gỡ nhận thức sai, chữa lành vai trò làm cha mẹ

➜ Hệ thống gia đình: Cải tổ lại cách tương tác, thói quen gây tổn thương, vai trò cảm xúc

➜ Môi trường học: Cần được can thiệp nếu là nguồn áp lực chính (thầy cô, bạn bè, kỳ vọng điểm số)

➜ Bản sắc và giá trị cá nhân: Con Trẻ cần được hướng dẫn xây dựng lại nhận thức bản thân và nội lực sống

4. Hệ quả nếu không chữa toàn diện là khôn lường

➜ Mầm non – Tiểu học: Trẻ tái phát trầm cảm khi lên cấp 2 do không học được cách điều hòa cảm xúc, bị áp lực học –> Biến chứng thành rối loạn lo âu, ám ảnh sợ hãi.

➜ Cấp 2 – Dậy thì : Trị liệu đơn lẻ khiến trẻ trở nên “lệ thuộc cảm xúc” vào chuyên gia nên nếu ngưng trị liệu, trẻ sụp đổ lại.–> Nguy cơ tự làm đau – tách biệt xã hội – rối loạn hành vi.

➜ Cấp 3 – Học trưởng thành: Không được trị liệu toàn diện nên mất phương hướng sống. –> Biến chứng nặng có thể gây rối loạn nhân cách, ý nghĩ tự sát, hoặc “vô cảm sống”.

5. Lời khuyên cho cha mẹ

➜ Dừng ngay việc trị liệu đơn lẻ nếu con đã điều trị nhiều lần mà vẫn tái phát.

➜ Tham gia trị liệu cùng con – không để con đơn độc.

➜ Xây dựng bản đồ hệ sinh thái cảm xúc gia đình – để nhìn rõ nguyên nhân gốc.

➜ Cần cá nhân hóa lộ trình phục hồi theo từng độ tuổi – không theo mẫu số chung.

➜ Nếu bạn cần, tôi có thể giúp bạn xây dựng:

➜ Bản đồ sai lầm – giải pháp theo từng độ tuổi và đặc điểm gia đình.

➜ Lộ trình trị liệu toàn diện và thực tế cho con (theo độ tuổi, mức độ trầm cảm, hoàn cảnh).

P/s: Trầm cảm ở trẻ không thể chữa lành bằng thuốc, buổi trị liệu cá nhân hay yêu thương cảm tính. Phải chữa cả hệ sinh thái sống của con, từ cha mẹ – mối quan hệ – môi trường học – giá trị sống bên trong. Nếu không, con có thể: Cải thiện tạm thời rồi tái phát. Mất dần năng lực cảm xúc và hành vi. Sống một đời “vô định – vô lực – vô vọng”.

P6. Tâm sự và lời chia sẻ chân thành của các bố mẹ khi đã sai lầm trong chẩn đoán và trị liệu trầm cảm cho con

1. Lời tâm sự và nuối tiếc

Tâm sự của mẹ bé trai (5 tuổi):

➜ Lúc đầu, tôi chỉ nghĩ con buồn, hay khóc là do nhạy cảm, nên đưa con đi gặp bác sĩ tâm thần để kê thuốc an thần cho dễ ngủ, dễ ăn. Con được chẩn đoán ‘rối loạn trầm cảm nhẹ’ và bác sĩ bảo chưa cần trị liệu tâm lý, cứ uống thuốc xem phản ứng. Tôi mừng vì thấy con bớt khóc hẳn sau 2 tuần. Nhưng càng về sau, con trở nên lờ đờ, né tránh giao tiếp, không hề chơi với ai, có khi ngồi nhìn một chỗ cả buổi.

➜ Giờ tôi mới hiểu, con có thể đang bị tổn thương sâu hơn từ việc bị cô giáo bạo lực tinh thần ở lớp mà tôi không biết. Việc chỉ cho uống thuốc mà không trị liệu tâm lý đúng cách khiến con bị ức chế phát triển cảm xúc và kỹ năng xã hội nghiêm trọng. Tôi đã đánh mất thời gian vàng để giúp con phục hồi toàn diện.”

Tâm sự của bố mẹ bé gái (9 tuổi):

➜ Con là một đứa trẻ ngoan, học giỏi, nhưng vào lớp 3 thì con thay đổi hoàn toàn: không muốn đến trường, than mệt, dễ cáu và hay nhốt mình trong phòng. Tôi đưa con đi khám tâm lý, bác sĩ chẩn đoán con trầm cảm nhẹ do áp lực học tập, và cho con dùng thuốc. Chúng tôi cũng nghỉ cho con học thêm, tưởng vậy là đủ.

➜ Nhưng sau một năm, con bắt đầu có hành vi tự làm đau bản thân. Chúng tôi hoảng loạn mới đi sâu vào trị liệu tâm lý chuyên sâu, và lúc đó chuyên gia mới chỉ ra con đã bị tổn thương tâm lý từ rất lâu, do bị so sánh với anh, bị bố mẹ vô tình đòi hỏi quá mức mà không được lắng nghe.

➜ Nếu ngày xưa, tôi không chỉ nhìn vào biểu hiện trầm cảm, không chỉ cho con uống thuốc mà đồng hành cùng con đúng cách thì có lẽ con tôi đã không phải gánh một vết thương tâm hồn quá nặng như vậy.

Tâm sự của mẹ bé gái (15 tuổi):

➜ Khi con bắt đầu vào lớp 8, con thay đổi hoàn toàn: thường xuyên than chán sống, mất ngủ, ăn uống thất thường, điểm số giảm sút. Tôi đưa con đi khám, bác sĩ kê thuốc chống trầm cảm và hẹn tái khám định kỳ.

➜ Nhưng vì tôi bận rộn, và thấy thuốc khiến con ngủ được, bình ổn hơn, nên tôi không quan tâm tới các buổi trị liệu tâm lý – nghĩ chỉ cần uống thuốc là khỏi.

➜ Vậy mà 6 tháng sau, con cắt tay. Đó là lúc tôi sụp đổ hoàn toàn. Chuyên gia cho biết con bị rối loạn trầm cảm mức độ nặng kèm theo rối loạn hành vi do không được trị liệu cảm xúc – nhận thức – hành vi từ giai đoạn đầu.

➜ Tôi đã sai khi nghĩ thuốc là đủ. Tôi quên rằng con tôi là con người, không phải cỗ máy chỉ cần “uống thuốc để sửa chữa”. Sự hối hận này tôi mang theo mỗi ngày…”

Tâm sự của mẹ bạn trai (22 tuổi, sinh viên):

➜ Tôi phát hiện con bị trầm cảm từ năm lớp 12 khi thấy con mất động lực học, hay cáu gắt, đập phá đồ đạc, ngủ cả ngày, nói nhiều câu bi quan. Tôi vội đưa con đi khám ở bệnh viện lớn, bác sĩ kê thuốc và cho nghỉ học một thời gian.

➜ Nhưng con tôi là một đứa trẻ hướng nội, có nhiều khúc mắc từ nhỏ do bị bạo lực học đường, từng bị sỉ nhục về ngoại hình. Việc chỉ điều trị triệu chứng (uống thuốc) mà không trị liệu tận gốc bằng tâm lý – hành vi khiến con càng ngày càng trầm cảm sâu hơn.

➜ Sau này, khi con học đại học xa nhà, con bỏ học, nghiện game, có ý định tự tử. Lúc đó tôi mới thấy rằng tôi đã bỏ quên tâm hồn con, đã không đồng hành cùng con từ những cảm xúc nhỏ nhất. Giờ, dù con đang phục hồi từ từ qua trị liệu tích hợp, nhưng hậu quả là con tôi phải bắt đầu lại từ con số 0 cả về niềm tin, kỹ năng sống, và cả sức khỏe tinh thần.

P/s: Các sai lầm và sự hối hận phổ biến

➜ Sai lầm thường thấy: Phụ huynh nghĩ chỉ cần uống thuốc hoặc nghỉ học, mà bỏ qua trị liệu gốc rễ (nội tâm, hành vi, môi trường sống…).

➜ Hậu quả: Biến chứng thành rối loạn cảm xúc phức tạp, hành vi nguy hiểm, tự làm hại bản thân, mất kết nối với xã hội, thậm chí suy giảm chức năng sống.

➜ Tâm sự chung: Sự hối hận vì đã trì hoãn trị liệu toàn diện ngay từ đầu – mất đi “thời gian vàng” để con có thể hồi phục khỏe mạnh nhất.

2. Lời khuyên và sự mong mỏi cho các con khác

Đừng chỉ nhìn vào biểu hiện mà hãy nhìn sâu vào nguyên nhân gốc rễ

➜ Lúc đầu tôi chỉ thấy con hay buồn, mất ngủ là do học nhiều hay bị stress. Nhưng thực ra đó chỉ là bề nổi. Con tổn thương vì sự cô đơn, vì bị bỏ rơi về mặt cảm xúc, vì không được lắng nghe… Nếu tôi chịu nhìn sâu hơn thay vì chỉ lo xử lý cho con ‘bình thường trở lại’, thì có lẽ con đã không rơi xuống đáy.

➜ Lời khuyên: Đừng dừng lại ở việc xử lý triệu chứng. Hãy tìm hiểu xem con đang bị tổn thương ở đâu – trong lòng con, trong mối quan hệ với cha mẹ, bạn bè, trường học hay cả thế giới quan?

Trị liệu toàn diện nên không thể thiếu tâm lý, hành vi và môi trường sống

➜ Tôi từng nghĩ chỉ cần thuốc là được. Nhưng thuốc không thay đổi suy nghĩ tiêu cực, không giúp con học cách yêu bản thân, không dạy con cách đối mặt với cảm xúc. Trẻ con cần người dẫn đường chứ không chỉ cần đơn thuốc.

➜ Lời khuyên: Hãy kết hợp trị liệu tâm lý – hành vi – cảm xúc bên cạnh hỗ trợ y khoa nếu cần. Và đừng quên cải tạo môi trường sống an toàn, yêu thương, có nguyên tắc cho con.

Đừng đợi đến lúc con “phát nặng” mới can thiệp, trị liệu

➜ Tôi chần chừ, nghĩ con rồi sẽ tự qua, rồi quá tin vào thuốc, quá tin vào sự mạnh mẽ của con. Nhưng đến lúc con cắt tay, con gào khóc, mới biết là mình đã bỏ lỡ thời gian vàng.

➜ Lời khuyên: Nếu con có biểu hiện buồn chán kéo dài, thu mình, mất kết nối – hãy hành động sớm. Can thiệp sớm không chỉ dễ phục hồi mà còn giảm thiểu rủi ro biến chứng tâm lý về sau.

Bố mẹ phải thay đổi cùng con

➜ Tôi từng đưa con đi trị liệu, còn bản thân vẫn cáu gắt, ép buộc, vô cảm. Giờ tôi mới hiểu: con không thể lành nếu môi trường bệnh vẫn còn. Tôi không thể kỳ vọng con đổi nếu tôi không thay đổi.

➜ Lời khuyên: Hãy chữa lành cùng con. Tham gia các buổi đồng hành, học cách lắng nghe, thấu hiểu con, và thay đổi cách giao tiếp, dạy dỗ, kỳ vọng cho phù hợp với con.

Đừng giấu – Đừng xấu hổ – Đừng cô đơn

➜ Tôi từng sợ mọi người biết con mình bị trầm cảm. Tôi giấu, tôi né, tôi tìm cách che đậy. Nhưng điều đó chỉ khiến con thêm tủi thân. Giờ tôi học cách công khai, học cách đi tìm sự hỗ trợ từ những nơi đúng đắn.

➜ Lời khuyên: Sức khỏe tâm thần không phải điều đáng xấu hổ. Hãy cởi mở, tìm sự hỗ trợ từ chuyên gia, cộng đồng phụ huynh, các trung tâm đáng tin cậy để con không cô đơn và bạn cũng không đơn độc.

Đừng mong con khỏi nhanh mà hãy kiên trì và đi đường dài cùng con

➜ Có giai đoạn tôi nôn nóng, thấy con không khá lên liền nản. Nhưng chữa lành không giống chữa bệnh cúm. Nó là hành trình. Và nếu tôi không kiên nhẫn đi cùng con, thì ai sẽ làm điều đó thay tôi?

➜ Lời khuyên: Trầm cảm không có công thức hồi phục nhanh. Mỗi đứa trẻ là một thế giới riêng mà hãy đi chậm, chắc và lâu dài. Kiên trì và bền bỉ mới là “thuốc đặc trị” thật sự.

P/s: Làm cha mẹ, hãy học lại từ đầu cách yêu con cho đúng. Hãy ngừng chữa cho con bình thường. Hãy giúp con được là chính mình với đầy sự mạnh mẽ, đầy đủ và hạnh phúc. Con không cần một bố mẹ hoàn hảo – con cần một bố mẹ dám thay đổi cùng với con.

P1. Sự khác biệt trong chấn đoán trầm cảm ở con trẻ

1. TÂM THẾ CHUYÊN GIA TRONG CHẨN ĐOÁN

Dưới đây là phân tích sâu và chi tiết về tâm thế chẩn đoán trầm cảm của con trẻ theo cách tiếp cận của chuyên gia tâm lý Phạm Hiền, với những đặc điểm rất riêng biệt, khác xa với lối chẩn đoán theo biểu hiện bên ngoài đơn thuần

Không chẩn đoán dựa trên biểu hiện – mà đào sâu bản chất gốc rễ

➜ Không đơn giản như: Con khóc → chẩn đoán con có nỗi buồn. Con thu mình → chẩn đoán con bị trầm cảm. Con học sa sút → Kết luận do áp lực học tập

➜ Thay vào đó, chuyên gia Phạm Hiền sẽ không dừng ở biểu hiện, mà nhìn sâu vào gốc rễ tâm lý – hành vi – hệ quy chiếu cảm xúc trong từng bối cảnh sống và hoạt động của con.

➜ Bởi theo chuyên gia, trầm cảm không phải một nhãn dán, mà là kết quả tích tụ từ chuỗi dài tổn thương chưa được chạm tới.

Tâm huyết nhưng không vuốt ve mà thậm chí sự thẳng thắn đến gây sốc nhưng khiến cha mẹ và con được thức tỉnh

➜ Con có vấn đề. Nhưng cha mẹ cũng có vấn đề. Và nếu không cùng chữa, con không bao giờ phục hồi.

➜ Chuyên gia Phạm Hiền không ngại chỉ ra trách nhiệm của cha mẹ trong bức tranh tâm lý của con, dù điều đó khiến phụ huynh khó chấp nhận lúc đầu: Vì cha mẹ kiểm soát quá mức → con mất tự chủ → sinh trầm cảm. Vì cha mẹ dán nhãn con là yếu đuối, hư, bướng → con bị tổn thương danh tính. Vì cha mẹ thiếu kết nối cảm xúc, không thấy những tín hiệu nhỏ → con cô đơn trong chính nhà mình.

➜ Chuyên gia không né tránh mà sẽ luôn thẳng thắn chỉ mặt vấn đề, nhưng không để cha mẹ chìm trong tội lỗi mà hướng họ đến sự thức tỉnh và thay đổi thực sự nếu họ có sự cầu thị thay đổi vì con.

Khám phá từng “ngóc ngách” của tổn thương nên không bỏ sót một chi tiết nào

➜ Không có đứa trẻ nào trầm cảm mà không có lý do. Chỉ là người lớn chưa đủ kiên nhẫn để hiểu toàn bộ bản đồ tâm lý của con.

➜ Phương pháp chẩn đoán của chuyên gia Phạm Hiền chi tiết:

➜ Phân tích cấu trúc cảm xúc sâu: Nỗi sợ nào con không nói ra?. Tự đánh giá bản thân con lệch lạc từ đâu?. Niềm tin tiêu cực nào con đang sống với?

➜ Truy nguyên mối quan hệ với cha mẹ: Có sự gắn bó kiểu tránh né, bất an, hay lệch lạc không?. Cha mẹ có đang phủ định cảm xúc con bằng cách áp đặt vô hình?

➜ Khai phá môi trường sống và những tổn thương vô hình: Trường học có phải môi trường gây áp lực, cô lập con không?. Có sự so sánh, bạo lực tinh thần nào đang âm thầm diễn ra?

Không chẩn đoán để “đóng nhãn” mà để mở ra con đường chữa lành toàn diện

➜ Chuyên gia không có quan điểm kết luận trầm cảm để cho bố mẹ ‘thở phào’ rồi dừng lại mà sẽ chỉ ra nó để cả gia đình cùng bắt đầu hành trình chữa lành thực sự cho mình, cho con

Chẩn đoán của chuyên gia luôn đi kèm với:

➜ Phân tầng nguyên nhân: Từng lớp một từ tư duy nhận thức, cảm xúc, hành vi, kỹ năng, khả năng, môi trường, lịch sử phát triển…

➜ Định hướng kế hoạch trị liệu: Không trị liệu đơn lẻ. Không phải chỉ cho con, mà cho cả cha mẹ, gia đình và hệ thống hỗ trợ xung quanh.

➜ Lộ trình phục hồi dài hạn: Không “chữa xong rồi thôi” mà là đồng hành để xây dựng lại nội lực cho con để không tái lại, không biến chứng trong các độ tuổi tiếp theo

Lời khuyên của các phụ huynh về Tâm thế chuyên gia Phạm Hiền

➜ Là một người “đồng hành chiến đấu” với cha mẹ, không phải chỉ “tư vấn nhẹ nhàng cho dễ nghe”. Bác ấy sẽ không nói điều dễ nghe mà thẳng thắn thậm chí sốc óc để nói điều đúng, để cứu đứa trẻ khỏi cái hố mà nhiều khi chính bố mẹ nó đã đào ra hoặc không chấp nhận vấn đề của con như vậy.

➜ Là người nhìn thấy điều cha mẹ và con không thấy:

➜ Cha mẹ thấy con ngủ nhiều nhưng chuyên gia thấy con đang tránh né cảm xúc đau đớn.

➜ Cha mẹ thấy con lì lợm nhưng chuyên gia thấy con đang câm lặng vì cam chịu, chấp nhận mình không còn được tin tưởng hoặc vì bản thân con bất lực trong loay hoay chẳng biết bắt đầu từ đâu

➜ Cha mẹ thấy con mệt mỏi, lười biếng, ỉ lại, sức ì lớn….nhưng chuyên gia thấy con đang gào thét trong lòng vì kiệt sức cảm xúc khi chẳng thể bộc lộ ra được

P/s: Với chuyên gia Phạm Hiền Chẩn đoán trầm cảm không phải là tìm tên bệnh để chữa. Mà là tìm ra tiếng gọi giúp đứa trẻ được hiểu – được lắng nghe – và được giải thoát khỏi căn phòng tối do cả xã hội và gia đình vô tình xây nên.”

2. CÁCH CHUYÊN GIA CHẨN ĐOÁN

Sự khác biệt trong chẩn đoán toàn diện của chuyên gia Phạm Hiền từ những cảm nhận và chia sẻ thật của các phụ huynh và các con đã từng đến tư vấn được tổng hợp từ nhiều buổi chia sẻ thực tế, hội thảo, livestream và phản hồi trực tiếp trong các chương trình trị liệu của chuyên gia.

Không đơn thuần dựa vào bảng câu hỏi – biểu hiện – test trầm cảm

➜ Nhiều nơi chỉ dùng bộ công cụ đo lường như PHQ-9, CBCL, DSM-5… để “đánh giá”, rồi nhanh chóng kết luận trẻ bị trầm cảm mức độ nào và cho phác đồ trị liệu. Bác ấy không vội “kết luận” theo mẫu, mà xem test là công cụ phụ trợ, con người – tâm lý – bối cảnh sống mới là gốc. Vì với chuyên gia nếu chỉ dựa vào cá đo lường cứng này vô tình chính cha mẹ và con đang chẩn đoán cho chính con trong sự mất phương hướng vỗ dĩ đang tồn tại.

➜ Cách của chuyên gia Phạm Hiền: Không chỉ dùng test cứng vô chi mà là đặt test trực tiếp vào đúng bối cảnh và phân tích sâu từng đáp án sâu với hệ sinh thái nặng lực của con trẻ từ Nhận thức – Cảm xúc – Thái độ – Hành vi – Tính cách – Kỹ năng – Khả năng thể hiện bản thân.

Phân tích từng tầng nguyên nhân sâu xa – không “đóng nhãn” con trẻ

Chuyên gia tập trung phân tích sâu

➜ Tầng cảm xúc: con đang kẹt ở đâu? Có những cảm xúc nào bị dồn nén?

➜ Tầng nhận thức: con tự đánh giá bản thân như thế nào? Có niềm tin lệch lạc nào đang chi phối?

➜ Tầng môi trường sống: con đang ở trong bối cảnh nào? Bố mẹ nuôi con theo kiểu gì? Có vô tình gây tổn thương không?

➜ Nhiều các tầng khác trong các tầng cốt lói: Nhằm phát hiên mọi ngóc ngách ẩn sâu bên trong các biểu hiện bên ngoài của con trẻ và cả bố mẹ gây ra

➜ Chuyên gia không chẩn đoán theo nhãn “trầm cảm” mà gọi tên rõ: Ví dụ Con không hề yếu đuối. Con chỉ là đang mệt và mất kết nối với chính bản thân, và với những người thân tưởng là hiểu con nhất.

Chẩn đoán không chỉ “cho con” mà cho cả hệ sinh thái gia đình, trường học

Với chuyên gia thì Một đứa trẻ không bao giờ bệnh lý đơn lẻ. Hãy nhìn vào cha mẹ, gia đình và môi trường học của con để hiểu con đang sống ra sao từ đó mới có thể đọc tên đúng biểu hiện để tìm ra gốc rễ của biểu hiện đó gồm cả hiện hữu và tiềm ẩn thực tại hoặc tiềm ẩn trong nguy cơ.

Chuyên gia sẽ gặp riêng phụ huynh để:

➜ Truy nguyên tổn thương hệ thống từ cha mẹ, ông bà, cách nuôi dạy.

➜ Chỉ rõ điểm mù cảm xúc, tương tác cư xử, cách nuôi dạy của người lớn khiến con dồn nén lâu dài.

➜ Chấn chỉnh lại kỳ vọng sai lệch, cách yêu thương sai cách của cha mẹ.

Đưa ra định hướng phục hồi toàn diện và thực tế

Chuyên gia Không hứa hẹn “trị khỏi sau vài buổi” như nhiều nơi mà sẽ nói rõ: “Trầm cảm không chữa trong vài tháng. Nhưng nếu đi đúng, con sẽ phục hồi vững chắc và sống lại đúng với con người của chính con khi đã được chữa lành.

Lộ trình đưa ra luôn bao gồm:

➜ Cá nhân con: điều chỉnh nhận thức – cảm xúc – hành vi.

➜ Cha mẹ: thay đổi tương tác – học lại cách giao tiếp – nuôi dưỡng tinh thần.

➜ Môi trường học/sống: nếu cần, làm việc với giáo viên, chỉnh không gian sống, thay đổi cách tiếp cận.

Chia sẻ của phụ huynh khi đến chẩn đoán

➜ Phụ huynh bé gái (9 tuổi – từng được chẩn đoán trầm cảm và rối loạn hành vi): Lúc đầu tôi rất sốc vì cô Phạm Hiền nói thẳng: Chị không cần trị liệu cho con, chị cần trị liệu cho chính mình. Tôi từng nghĩ con trầm cảm vì áp lực học, nhưng thật ra tôi chính là người gây áp lực ấy. Nhờ cô ‘soi’ tận gốc, tôi mới biết mình chưa từng lắng nghe con đúng cách. Và điều kỳ diệu là chỉ vài tuần tôi thay đổi, con đã bớt cáu gắt, biết cười, ngủ ngon giấc hơn.

➜ Bạn gái – sinh viên năm nhất (từng bị trầm cảm ẩn trong suốt 4 năm cấp 2 – 3): Không ai biết em bị trầm cảm kể cả bản thân em cũng chỉ lờ mờ nhận ra sự khác biệt về tâm lý của em. Em vẫn học giỏi, vẫn cười, nhưng trong lòng em trống rỗng. Khi đến gặp bác Phạm Hiền, em nghĩ bác ấy sẽ hỏi những câu kiểu ‘ Con có nghĩ đến tự tử không?’, nhưng bác chỉ nhìn em một cái rồi hỏi: Bao lâu rồi con không khóc thật lòng. Con có muốn được khóc bây giờ không ? Câu đó khiến em bật khóc. Bác ấy đã giúp em tìm lại lý do em ghét chính mình, rồi từng chút một dọn lại mớ hỗn độn vô thức trong đầu em.

➜ Bố mẹ của bé trai (14 tuổi – bị trầm cảm kèm rối loạn lo âu, từng được chữa ở nước ngoài): Chúng tôi từng đưa con đi nước ngoài khám, làm đủ test sinh học – gen – thần kinh. Kết luận là con trầm cảm thể nhẹ. Uống thuốc gần 2 năm, không tiến triển gì. Đến gặp chuyên gia Phạm Hiền, bác ấy không nhìn bài test mà hỏi: Ai là người khiến con cảm thấy mình không đủ giỏi ? Câu đó như dao cắt vào sự phủ nhận của tôi. Và đúng, tôi là người luôn kỳ vọng con phải giỏi và so sánh con. Không phải do gen mà do tôi.

➜ Bé trai (15 tuổi – chia sẻ sau khi được chẩn đoán trầm cảm nặng ): Con không biết gọi tên mình là gì. Con từng nghĩ chắc con bị hỏng. Nhưng bác Phạm Hiền bảo: Con không hỏng. Con chỉ đang bị mắc kẹt trong những điều con không thể nói ra. Lần đầu tiên con thấy có người hiểu con mà không cần con phải cố gắng nói gì cả, vì con có biết gì về vấn đề của mình đâu mà nói. Bác ấy còn bảo rằng Nếu con cảm nhận và biết thì con đã không bị vậy nên lỗi không phải do con.

P/s: Chuyên gia chẩn đoán chi tiết và tỉ mỉ trong các góc khuất tận sâu bên trong cả cha mẹ và con trẻ. Bởi với chuyên gia thì đó mới là chìa khóa mở đúng đường trị liệu cho con bền vững

➜ Chẩn đoán dựa vào NƠI KHÁC Biểu hiện + công cụ test cứng CHUYÊN GIA Gốc rễ tâm lý và hệ quy chiếu sống mọi ngóc ngách trong cuộc sống của con

➜ Đối tượng chẩn đoán NƠI KHÁC Chủ yếu là đứa trẻ CHUYÊN GIA Cả đứa trẻ + cha mẹ + môi trường

➜ Thái độ chuyên gia NƠI KHÁC Nhẹ nhàng, tránh sốc phụ huynh CHUYÊN GIA Thẳng thắn, thức tỉnh, không vuốt ve

➜ Hướng điều trị NƠI KHÁC Uống thuốc/ Trị liệu đơn lẻ CHUYÊN GIA Trị liệu toàn diện – sâu – dài hạn

➜ Hiệu quả lâu dài NƠI KHÁC Dễ tái phát, lệ thuộc thuốc CHUYÊN GIA Phục hồi từ gốc – xây lại nội lực

Đến với Chuyên gia Phạm Hiền không phải chỉ dừng lại ở chẩn đoán và để đấy.

Mà là được truy nguyên nhân gốc rễ và được hướng dẫn cụ thể cho cả cha mẹ và con ngay trong buổi chẩn đoán. Nhiều con trẻ và chính cha mẹ thực sự đã được chữa lành ngay từ buổi đầu tiên.

Khác biệt với nhiều nơi

➜ Các trung tâm/ bác sĩ tâm thần chỉ thực hiện bước đánh giá – kết luận – lên lịch trị liệu sau. Cha mẹ thường được nhận một “phiếu kết luận” rồi ra về, để lại sự hoang mang và gánh nặng tự tìm hiểu: “Rồi phải làm gì tiếp theo?” sau đó là sự sai đường, chệch hướng khiến con nặng hơn và cha mẹ áp lực thất vọng trong mất phương hướng

➜ Còn với chuyên gia Phạm Hiền: Buổi chẩn đoán không chỉ là ‘kết luận’, mà là một phiên “ Trị liệu bước đầu” thực sự. Vì với bác ấy chẩn đoán không phải mục tiêu mà mục tiêu là bắt buộc chuyển hóa ngay trong buổi gặp gỡ này từ nhận thức đến cảm xúc và hành vi của cả cha mẹ lẫn con. Vì với chuyên gia rất ít đứa trẻ mong muốn còn lại phần lớn để đứa trẻ bị trầm cảm đến với các buổi test khám đã là sự vất vả vô cùng khi các con luôn trốn tránh thậm chí chống đối đi.

Chuyên gia làm gì trong buổi chẩn đoán để truy tìm được gốc rễ

➜ Không hỏi theo mẫu cứng mà nói chuyện thoải mái nhưng mục đích khơi gợi theo chiều sâu nhận thức, cảm nhận, cảm xúc, thái độ của con

Những câu hỏi tưởng chừng đơn giản, cách nói chuyện tưởng chừng vô bổ nhưng thường laij đánh trúng vùng tổn thương vô thức của trẻ, nơi mà chưa từng ai “chạm” đến kể cả con. Và đó là gốc rễ lõi nhất để chuyên gia giúp cha mẹ và con trị liệu đúng đường một cách bền vững không tái lại, không biến chứng.

➜ Không chỉ hỏi con mà “giải mã” cả tâm lý của cha mẹ ngay trong buổi đó

➜ Có khi chỉ cần nhìn thái độ cha mẹ nói về con, cách họ trả lời, sự bối rối từ đó chuyên gia đọc ra được vết thương chưa lành của chính cha mẹ, từ đó chỉ cho họ các cách nuôi dạy con sai, tương tác cư xử với con sai trong từng ngóc ngách để tạo ra vấn đề bất ổn tâm lý nào của con.

➜ Sự thẳng thắn này khiến nhiều phụ huynh bừng tỉnh ngay tại chỗ và thay đổi để giúp con

Kết nối với con trẻ ngay trong buổi đầu để giúp con mở lòng, thậm chí bật khóc chữa lành

➜ Nhiều đứa trẻ im lặng trong các buổi khám khác. Nhưng khi đến với chuyên gia Phạm Hiền, chỉ sau vài phút, các con bật khóc, run rẩy, thổ lộ lần đầu tiên những điều chưa từng nói với ai.

➜ Đó là lúc: Sự phòng vệ tan ra. Những ức chế tích tụ lâu ngày được “mở van”. Con Trẻ được công nhận nỗi đau và đó là điều quan trọng hơn mọi đơn thuốc.

Tại sao cả cha mẹ và con trẻ được chữa lành ngay trong buổi chẩn đoán

Với cha mẹ

➜ Vì chuyên gia không chẩn đoán xong rồi cho về điều trị sau mà thay đổi luôn góc nhìn của cha mẹ ngay tại đó

➜ Hướng dẫn cha mẹ cách nhìn con dưới một ánh sáng mới: không phải “vấn đề”, mà là “đứa trẻ đang kêu cứu”.

➜ Chỉnh ngay cách cha mẹ giao tiếp – ánh mắt – lời nói – thái độ với con tại chỗ.

➜ Có trường hợp cha mẹ và con cùng ôm nhau gắn kết và nói lời xin lỗi nhau ngay trong buổi đầu, vì lần đầu hiểu con thật sự.

Với con trẻ

➜ Con Trẻ được gọi tên chính xác điều mình chưa từng diễn đạt được: “Con không trầm cảm. Con đang không được ai lắng nghe.”

➜ Con Trẻ được khơi gợi niềm tin: “Con không hỏng. Con chỉ đang lạc đường một chút, và con có thể trở lại.”

➜ Con Trẻ rơi nước mắt không vì đau, mà vì lần đầu tiên cảm thấy được hiểu đúng và được đọc ra những gì con thấy nặng mà chẳng biết nó là gì

Chia sẻ của các phụ huynh và con trẻ sau chẩn đoán

➜ Mẹ của bé gái (10 tuổi – từng không nói chuyện với ai suốt 6 tháng): Con bé chỉ nhìn trống rỗng. Nhưng bác Phạm Hiền nhìn thẳng vào mắt con và nói: ‘ Bác thấy con mệt lắm rồi. Nhưng không ai thấy điều đó phải không?. Con tôi bật khóc như vỡ đê. Từ lúc đó, nó bắt đầu mở lời. Chúng tôi – cả nhà – như được kéo ra khỏi bóng tối vì đã tưởng nó bị câm nín mãi mãi.

➜ Cha của Minh (15 tuổi – từng trầm cảm nặng): Tôi từng cho con đi bác sĩ, uống thuốc, trị liệu… nhưng chẳng đỡ. Vậy mà khi chuyên gia Phạm Hiền hỏi tôi: ‘Anh có từng nói câu nào khiến con cảm thấy mình đáng bị bỏ rơi không?’ thì tôi nghẹn họng. Lần đầu tiên, tôi xin lỗi con. Và lần đầu tiên sau 2 năm, nó ôm tôi lại. Ngay trong phòng tư vấn đó.

➜ Một bạn sinh viên chia sẻ sau buổi đầu tiên: Em chưa từng tin ai. Nhưng em tin bác ấy. Không phải vì bác dỗ dành đâu, ban đầu bác ấy còn khiến em sốc vì sự nói thẳng ấy. Nhưn vì bác ất đã đọc ra được hết các vấn đề mà em không thấy thậm chí cả những phần mà em muốn giấu. Em đã dám nhìn vào sự thật các vấn đề của mình mà không phải che giấu trong sỹ diện và sợ hãi nên đã thực sự thoát được gánh đá nặng trong em ngay trong buổi Test và tư vấn đó.

P/s: Đến với chuyên gia tâm lý Phạm Hiền sẽ là buổi để “CHẨN ĐOÁN TRỊ LIỆU HÓA” chứ “KHÔNG PHẢI CHẨN ĐOÁN KỸ THUẬT. Nên Không có buổi chẩn đoán nào là ‘thủ tục’ trong mắt chuyên gia Phạm Hiền. Mỗi buổi là một cơ hội sống còn để kéo con và cả cha mẹ ra khỏi vùng tối.

➜ Chẩn đoán NƠI KHÁC Kết luận rồi về, lên kế hoạch sau CHUYÊN GIA Gỡ luôn từng nút thắt tâm lý ngay tại chỗ

➜ Con Trẻ NƠI KHÁC Được kiểm tra, đo lường CHUYÊN GIA Được chạm vào cảm xúc thật, được thấu hiểu sâu sắc

➜ Cha mẹ NƠI KHÁC Nghe chẩn đoán con, bị động CHUYÊN GIA Được chỉ rõ điểm mù, được hướng dẫn hành động ngay

➜ Hiệu quả NƠI KHÁC Trì hoãn, phụ thuộc trị liệu CHUYÊN GIA Nhiều trường hợp chuyển hóa ngay từ buổi đầu

3. QUAN ĐIỂM CHẨN ĐOÁN CỦA CHUYÊN GIA

Chuyên gia chẩn đoán không phải để cha mẹ và con sợ hãi mà để thức tỉnh mọi ngóc ngách

Nhiều phụ huynh nói rằng Chuyên gia chẩn đoán không phải để cha mẹ và các con sợ hãi mà để tất cả một lần phải nhìn vào tận cùng vấn đề, đọc tên được nó và có ý chí để quyết tâm trị nó. Họ đã bị sốc ban đầu nhưng thấy được mọi nỗi đau đã được phơi bày thì sao phải sợ hãi nữa, chí có cách chiến đấu để loại bỏ nó mà thôi.

Nỗi sợ thường thấy ở cha mẹ khi nghe “chẩn đoán”

➜ Với sự gào thét bên trong cha mẹ: Trời ơi, con tôi bị bệnh tâm lý thật rồi sao?. Nó bị trầm cảm rồi, có khi nào tự tử không?. Lỗi là do tôi, tôi đã hại con?

➜ Nhưng chuyên gia Phạm Hiền không để nỗi sợ đó tràn lan mà chuyển hóa nó thành dũng khí: Chuyên gia luôn nói Sợ không giúp gì cả. Chỉ khi nhìn đúng – gọi tên đúng – thì mới bắt đầu hành trình chữa lành cho con thật sự. Nên đừng kêu gào làm gì vì nó chỉ rơi vào hư vô thôi. Chạm đất xuống để chiến đấu cùng con là được.

Chuyên gia Không bao giờ nói kiểu mơ hồ như

➜ Không bao giờ nói : Con hơi nhạy cảm hoặc Cháu cần nghỉ ngơi một thời gian hoặc Cháu không nghiêm trọng đâu…

➜ Bác ấy sẽ nói thẳng, đúng, thật: Con đang trầm cảm giai đoạn 2, có biểu hiện hành vi tránh né, rối loạn từ tư duy nhận thức. Nhưng nếu trị liệu con có thể phục hồi và nó phụ thuộc vào sự thay đổi, bền bỉ của cả cha mẹ và con.

Mục tiêu không phải là hù dọa mà là để

➜ Cha mẹ không còn né tránh.

➜ Con không còn bị bỏ quên.

➜ Tất cả cùng ra khỏi sự mơ hồ và bước vào sự thật để hành động.

Theo chuyên gia Phạm Hiền thì Không gọi đúng tên vấn đề thì làm sao biết phải trị gì? Nhiều cha mẹ đi cả vòng trái đất, tiêu tốn cả đống tiền, nhưng vẫn không chữa được vì họ đang chữa thứ họ tưởng, chứ không phải thứ con thực sự mang.

➜ Gọi đúng tên = Gỡ đúng nút = Mở ra đúng cánh cửa: Vì nếu Gọi “nó lười” → cha mẹ tức giận.

➜ Nhưng nếu Gọi “nó đang bị mất niềm tin vào bản thân vì từng bị nhục mạ” → cha mẹ thấu cảm, bắt đầu giúp con chữa lành

Chuyên gia không bỏ rơi cha mẹ và con trong chẩn đoán mà rất khốc liệt nhưng truyền ý chí để cùng nhau đồng hành vì con

➜ Chuyên gia không chỉ nói: “Con bị trầm cảm”. Mà nói: Vì sao con bị? Con đang đau ở đâu? Làm gì để con dần thoát khỏi? Vai trò cụ thể của bố mẹ là gì trong tiến trình phục hồi? –> Từ đó, cha mẹ không còn sợ mà biết rõ vai trò của mình. Con không còn thấy mình “bị kết án” mà thấy mình đang được “giải cứu.”

➜ Mẹ của bé trai (16 tuổi – từng cắt tay nhiều lần): Tôi từng hoảng loạn khi nghe bác sĩ nói: ‘Con chị bị trầm cảm nặng’, mà không biết phải làm gì. Nhưng khi gặp cô Phạm Hiền Hiền, cô ấy đã nói: ‘ Mẹ đừng hoảng. Con không muốn chết nó chỉ không còn lý do để sống. Và chúng ta sẽ cùng giúp nó tìm lại lý do đó. Câu đó khiến tôi dừng khóc và bắt đầu hành động bằng việc lắng nghe chi tiết từng chỉ dẫn.

➜ Cha của bé trai (11 tuổi – bị từ chối học ở 3 trường vì hành vi bất thường): Tôi tưởng con mình hư, bị ADHD, vô kỷ luật. Nhưng bác Phạm Hiền nói thẳng: ‘Không. Con bạn không hư. Nó đang rối loạn cảm xúc vì bị mất gắn bó từ nhỏ. Em đã từng khiến nó sợ chính bố của nó .’ Tôi như bị đấm vào mặt. Nhưng chính nhờ vậy, tôi quay lại học cách làm bố. Và chỉ sau 6 tuần, nó ôm tôi lần đầu tiên sau 4 năm.

➜ Bé gái (18 tuổi – trầm cảm ẩn, từng tự nhốt mình 3 tháng): Em nghĩ ai cũng sẽ nói em yếu đuối. Nhưng bác Phạm Hiền bảo: “Con không yếu. Con đang chịu đựng giỏi quá, nên không ai nhận ra con cần được cứu. Đến với bác con không cần chịu đựng nữa, muốn hét muốn khóc con cứ làm đi, coi như bác không có mặt ở đây nhé, cứ thoải mãi bộc lộ hết con người con ra, bác không mắng đâu nên không phải sợ hay xấu hổ”/ Ngay giây phút đó, em biết: em muốn được sống lại. Em muốn tự cứu mình vì bác nói chỉ em mới cứu được em thôi.

P/s: Chuyên gia Phạm Hiền thẳng mọi ngóc ngách kể cả tối tăm nhất của cả cha mẹ và con nhưng Không phải chẩn đoán để tuyên án mà Là để mở khóa, mà là để gióng lên tiếng chuông cuối cùng đánh thức những phần con đang ngủ quên trong sự phủ nhận của con, của cha mẹ.

➜ Thái độ NƠI KHÁC Truyền đạt chẩn đoán lâm sàng CHUYÊN GIA Đối thoại thẳng thắn, đánh thức nhận thức

➜ Phản ứng phụ huynh NƠI KHÁC Sợ hãi, tội lỗi, hoang mang CHUYÊN GIA Bừng tỉnh, có ý chí và định hướng hành động

➜ Phản ứng của trẻ NƠI KHÁC Ngại tiếp nhận, thu mình CHUYÊN GIA Mở lòng, bật khóc, bắt đầu phục hồi nội tâm

➜ Kết quả sau buổi chẩn đoán NƠI KHÁC Cần tiếp tục chờ trị liệu CHUYÊN GIA Nhiều trường hợp phục hồi nhận thức, kết nối ngay trong buổi chẩn đoán

Chuyên gia chữa lành ngay khi chẩn đoán nhưng Đừng mong chuyên gia huyễn hoặc cha mẹ và con

➜ Có cha mẹ ban đầu sốc thậm chí tự ái, tức giận khi chuyên gia quá thẳng thắn đọc các vấn đề của cả cha mẹ trong khi họ đến với tâm thế đòi hỏi rằng con mình bị vậy thì mình đã khổ lắm rồi nên cách cư xử tiêu cực của mình là đương nhiên phải phải được chuyên gia nhẹ nhàng vuốt ve hoặc phải có cách để giúp mình tích cực. Nhưng đó lại không phải là quan điểm của Chuyên gia tâm lý Phạm Hiền khi mà với chuyên gia các con đã mất phương hướng nên không thể tự giúp bản thân thì cha mẹ chúng phải luôn là người bình tĩnh, tích cực và cầu thị sự thay đổi của chính họ để giúp con. Họ không chịu được cú sốc sự thật mà vẫn cố để che giấu nó bởi sự đòi hỏi, bởi sự sĩ diện thì không bao giờ con có thể trị liệu bền vững được.

➜ Thậm chí với chuyên gia cha mẹ hiện đại là cốt lõi nhất với rất nhiều các nguyên nhân gốc rễ gây ra vấn đề của con nên sẽ phải được trải nghiệm sâu và đến cùng từng lối nhận thức, từng quan điểm, từng cảm xúc, từng thái độ, từng khả năng để từ đó chuyên gia gắn kết vai trò của họ cần thay đổi để giúp con họ đúng với các vấn đề của con cần.

➜ Vì vậy, thường Những phụ huynh hay nhạy cảm tiêu cực đòi hỏi sẽ hay hiểu sai chuyên gia làm quá vấn đề mà có người đã không thể vượt qua buổi test đến cùng. Nhưng những phụ huynh tích cực và cầu thị sẽ hiểu đúng và họ cho rằng họ đã được chữa lành 1 phần để có niềm tin con họ sẽ được cứu.

➜ Đây là một góc nhìn cực kỳ quan trọng khi tiếp cận với một chuyên gia không theo lối “xoa dịu xã giao” mà lựa chọn cách thẳng thắn – trực diện – lật trần sự thật như chuyên gia Phạm Hiền. Việc này không chỉ là một phương pháp chuyên môn, mà còn là một liệu pháp đánh thức tinh thần, và vì thế gây ra nhiều cung bậc cảm xúc trái ngược ở các phụ huynh nhưng nếu lắng nghe thì bản thân họ sẽ là người được chữa lành như mong muốn nhưng không phải là sự phản ứng khi không dám nhìn vào sự thật vấn đề từ họ hoặc yêu cầu được làm tâm lý cho bản thân trước khi hiểu con mình đúng nhất.

Chuyên gia nhận diện bố mẹ đang mang theo nỗi đau chưa chữa lành của chính mình đến cùng con

➜ Nhiều người đến trong trạng thái rạn vỡ – tuyệt vọng – phòng thủ.

➜ Họ bị tổn thương từ quá khứ: bị chê trách, đổ lỗi, thất vọng ở nơi khác.

➜ Tâm thế: “Tôi đến để được nâng đỡ, không phải để bị nói nặng thêm”.

P/s: Vì vậy, bất kỳ sự thẳng thắn nào cũng bị họ cảm nhận như một đòn đánh cá nhân, thay vì là cái nhìn khách quan về vấn đề thì sao con có thể được họ lắng nghe và có cái nhìn thấu cảm, thấu hiểu thậm chí con cũng dễ bị chính họ ác cảm với các biểu hiện của con để họ tự ý nổi nóng.

Chuyên gia đọc vị không cố ý nhưng vô tình bố mẹ đã đặt bản thân lên trước nỗi đau của con

➜ Họ muốn cảm thấy ổn trước, rồi mới đồng ý nhìn vào nỗi đau của con.

➜ Họ không nói ra, nhưng nội tâm thường nghĩ: “Tôi là người đang lo lắng, tôi là người đã kiệt sức, tại sao lại chỉ trích tôi?”

P/s: Điều này tạo ra rào chắn lớn nhất với phương pháp của chuyên gia Phạm Hiền, người đặt đứa trẻ là trung tâm và bố mẹ cần thay đổi ngay để giúp con.

Chuyên gia cho biết bố mẹ quen văn hóa “dịu dàng dễ nghe kể cả sai ” thay vì “sự thật nhưng gây sốc”

➜ Xã hội thường “xoa dịu” phụ huynh, nói những lời dễ nghe như: Con chị cũng ổn thôi mà, chờ thêm…. Do môi trường chưa phù hợp. Chị đã cố gắng nhiều rồi…

➜ Bản thân họ thường tạo ra sự xoa dịu, sự huyễn hoặc bản thân để không dám nhìn vào lỗi hoặc sự chưa nỗ lực cố gắng đồng hàng cùng con của chính mình

P/s: Vì thế, khi gặp chuyên gia như Phạm Hiền – thẳng – thật – không né tránh lỗi phụ huynh, họ không chịu nổi cú sốc nhận thức. Nhưng họ cứ như vậy thì con họ sao dám nhìn thật vào vấn để của chúng để thay đổi.

Với chuyên gia Phạm Hiền nếu phụ huynh không vượt qua được ” Cú sốc sự thật” thì họ không bao giờ giúp được con chữa lành thực sự mà đôi khi chỉ là sự giảm ẩn để trốn tránh tam thời

Bởi Phụ huynh là “bệ phóng” mà không vững thì con không thể cất cánh

➜ Mọi phương pháp, liệu trình, kế hoạch điều trị đều vô nghĩa nếu cha mẹ không thay đổi tư duy và hành vi.

➜ Con sống trong năng lượng của cha mẹ mỗi ngày – nếu cha mẹ khủng hoảng, phủ nhận, trì hoãn, thì con bị kéo ngược lại gấp đôi.

P/s: Triết lý của chuyên gia Phạm Hiền: Muốn cứu con – phải chỉnh cha mẹ. Không chỉnh cha mẹ thì mọi trị liệu cho con là vá víu, không bền thậm chí gây hậu quả nặng nề hơn.

Bởi Sự trì hoãn nhận lỗi của cha mẹ là trì hoãn cứu con

➜ Nhiều cha mẹ nói: Hôm nay tôi chưa sẵn sàng nghe hết, cho tôi thời gian.

➜ Nhưng trong trị liệu tâm lý, mỗi ngày trì hoãn là một ngày con lún sâu hơn vào rối loạn.

P/s: Nên chuyên gia không để cha mẹ về nhà với “cảm giác dễ chịu giả”. Bác ấy buộc họ phải nhìn ngay – chạm ngay – và hiểu ngay để bắt đầu cứu con ngay kể cả họ phát tác tiêu cực ngay trong buổi Test chẩn đoán

Phụ huynh không chịu thay đổi thường là nguyên nhân khiến con tái trầm cảm, tái rối loạn

➜ Rất nhiều ca được bác Hiền nhấn mạnh: Con từng được can thiệp đơn lẻ và đã từng đỡ nhưng cha mẹ không thay đổi nên con tái lại.

➜ Đây là lý do bác ấy không bao giờ chẩn đoán xong là thôi, mà ngay trong buổi đó: Truy gốc đến tận nguyên nhân trong cha mẹ Chữa lành cảm xúc của họ tại chỗ nếu họ cho phép Dẫn hướng hành động ngay lập tức cho cha mẹ và con

Ý đồ thực chiến để chữa lành ngay trong buổi chẩn đoán

Phụ huynh Có thể cảm nhận là khắt khe nếu họ đến để được an ủi và không cho phép nói sự thật, không cho phép bị đọc lỗi . Nhưng nếu đến để thật sự cứu con, họ sẽ hiểu: Đây là một sự khắt khe nhân đạo – một sự “làm đau để cứu sống” . Tuy nhiên nếu tích cực và cầu thị sẽ hiểu đúng rằng Chuyên gia không làm tổn thương phụ huynh, mà đang cắt bỏ phần độc trong nhận thức để họ có thể chữa lành thật sự cho họ và cho con. Dù sốc khi nhận được rất nhiều các cách dùng từ khốc liệt nhưng cần hiểu ý đồ đang được chữa lành ngay một phần từ chuyên gia – Vì đây là một quan điểm và triết lý chẩn đoán khác biệt nhất vì sự phục hồi nhanh nhất, bền nhất cho con chứ không phải để lấy lòng cha mẹ.

Chuyên gia không làm việc theo mô hình cũ

➜ Chẩn đoán xong – hẹn buổi sau

➜ Lắng nghe – an ủi – cho về chuẩn bị tinh thần

Mà bác ấy làm theo hướng

➜ Khi cha mẹ còn đang choáng, là lúc trái tim họ mở nhất để đón nhận sự thật và chữa lành.

➜ Vì vậy bác chọn thời điểm ngay trong buổi chẩn đoán để: Cắt luồng tư duy sai. Hạ phòng vệ cảm xúc. Dẫn cha mẹ vào vai trò chữa lành cho con

Chia sẻ của phụ huynh đã từng tiêu cực

➜ Tôi từng nghĩ chuyên gia Phạm Hiền nói ác, nói nặng. Nhưng giờ tôi thấy đó là một liều thuốc chữa lành cho tôi và con

➜ Nhờ cô ấy đánh thức tôi bằng sự thật, con tôi mới có cơ hội sống một cuộc đời mới.

➜ Nếu hôm đó bác ấy nhẹ nhàng với tôi thì giờ tôi vẫn đang tiếp tục làm khổ con.

➜ Hãy nhớ rằng Cha mẹ tiêu cực đòi hỏi được vuốt ve có cứu được con không? –> Không – vì họ đặt bản thân lên trên nỗi đau của con

➜ Chuyên gia Phạm Hiền có cực đoan không? –> Không – mà là dũng cảm nói sự thật để cứu con bạn

➜ Tại sao chữa lành cha mẹ ngay tại buổi chẩn đoán? –> Vì đó là lúc cha mẹ dễ tiếp nhận sự thật nhất để thay đổi thật sự

➜ Lời khuyên cho cha mẹ tiêu cực, dễ tổn thương? –> Hãy đến với một trái tim dũng cảm – vì con bạn xứng đáng được cứu

Hiểu thêm về các phụ huynh đến chẩn đoán để hiểu đúng về quan điểm chuyên gia trước khi quyết định đến vì con

Đây là sự hiểu đa chiều – thực tế về tâm lý phụ huynh khi đến test hoặc chẩn đoán với chuyên gia Phạm Hiền và lời khuyên đúc rút từ chính những người đã từng trải qua để phụ huynh có sự lựa chọn đúng khi đến chẩn đoán và tư vấn tâm lý cho con

Phụ huynh Mong được vuốt ve

➜ Đặc điểm: Mong muốn chuyên gia nói nhẹ nhàng, tránh đề cập đến lỗi của mình; đến với kỳ vọng rằng “cứ giúp con tôi, đừng nhắc đến tôi”.

➜ Phản ứng khi nghe góp ý thẳng: Bị sốc hoặc tự ái. Dễ hiểu sai là chuyên gia “đổ lỗi”, “làm quá”, “thiếu cảm thông”.

➜ Kết quả: Một số người rời đi giữa buổi hoặc sau buổi đầu vì không chịu nổi sự thật. Nhưng những người chịu lắng nghe sau đó quay lại và cảm ơn vì được “tỉnh ngộ” kịp lúc.

P/s: Chia sẻ thực tế: Lúc chuyên gia Phạm Hiền nói ‘ Em quá áp đặt khiến con nghẹt thở’, tôi bực mình kinh khủng nhưng vẫn lắng nghe bác phân tích trong thái độ bất cần. Bác ấy nắn chỉnh thái độ của tôi luôn và cho rằng tôi cứ phản kháng lắng nghe như vậy thì bác ấy sẽ dừng nhé. May chồng tôi vẫn mong muốn bác ấy tiếp tục nên bác ấy chỉ nói với chồng tôi và không quan tâm tôi đang ngồi nghe hay không nghe. Có ấm ức, có tức giận Nhưng đêm đó tôi về suy nghĩ mãi và nhận ra đúng là vậy thật. Nếu tôi không bị sốc hôm đó, chắc giờ tôi vẫn đổ lỗi cho con một cách gai góc vô thức mà không nhận ra

Phụ huynh Phủ nhận vấn đề

➜ Đặc điểm: Tin rằng con mình “chỉ hơi khác người”, “chưa đến mức trầm cảm đâu”; đến để xác nhận con ổn, chứ không thực sự muốn chẩn đoán.

➜ Phản ứng: Phản kháng nội tâm mạnh khi nghe chẩn đoán. Một số người bật ra các câu như: “ Bác ấy nói thế nặng quá!”, “Tôi chưa bao giờ thấy con thế!”, “Chắc do gần đây mới vậy thôi…”

➜ Kết quả: Nếu không đủ dũng cảm nhìn nhận thì họ chọn rút lui và tiếp tục vòng luẩn quẩn can thiệp đơn lẻ sai cách thay bằng con phải trị liệu toàn diện. Nhưng nếu vượt qua được, họ thường thay đổi rất mạnh mẽ vì như bừng tỉnh sau thời gian dài phủ nhận.

P/s: Chia sẻ thực tế: Chúng tôi từng nghĩ con chỉ chậm hòa nhập. Đến khi Bác Phạm Hiền nói: ‘Không phải chỉ là rối loạn cảm xúc mà con bị trầm cảm rồi , tôi gần như nghẹn. Nhưng chính nhờ câu đó mà chúng tôi dám dừng lại để bắt đầu thật sự can thiệp và trị liệu đúng cho con

Phụ huynh bị Tổn thương sẵn có nên dễ phản ứng tiêu cực

➜ Đặc điểm: Từng trải qua nhiều đau khổ, bất lực, mang mặc cảm về con mình. Đến với tâm thế yếu đuối, mong được an ủi.

➜ Phản ứng: Dễ bật khóc, co rút, hoặc cảm thấy “bị tấn công”. Có xu hướng nghĩ rằng: “Tôi đã quá khổ rồi, sao còn nói nặng với tôi?”

➜ Kết quả: Một số chìm trong cảm xúc tiêu cực và rút lui. Nhưng nếu được hỗ trợ khéo léo, họ phục hồi nhanh nhất vì chính họ là người mong được cứu rỗi thật sự.

P/s: Chia sẻ thực tế: Tôi đến với nỗi đau quá lớn, mong cô Hiền an ủi. Nhưng cô Hiền lại chỉ thẳng: ‘Chị đang truyền năng lượng khủng hoảng cho con mỗi ngày mà không biết’. Tôi tưởng sẽ sụp đổ, nhưng không ngờ tôi bắt đầu hồi sinh từ chính lúc đó.”

Phụ huynh Cầu thị và mạnh mẽ

➜ Đặc điểm: Đến với tâm thế học hỏi, sẵn sàng chấp nhận sự thật – dù khó nghe đến mấy.

➜ Phản ứng: Bị sốc, nhưng lắng nghe và ghi nhận. Thường hỏi lại: “Vậy em cần thay đổi thế nào?”, “Tôi nên bắt đầu từ đâu?”

➜ Kết quả: Nhóm này phục hồi cả chính họ và đồng hành rất hiệu quả với con. Nhiều người chia sẻ rằng: “Tôi chưa bao giờ thấy rõ bản thân như sau buổi gặp đó.”

P/s: Chia sẻ thực tế: Tôi đến với Bác Phạm Hiền vì tôi biết mình sai nhưng không biết sai ở đâu. Và buổi test hôm đó như là bản đồ vạch rõ hết mọi ngóc ngách trong tôi, trong con tôi. Từ hôm đó, tôi bắt đầu thực sự làm mẹ đúng cách.

4. LỜI KHUYÊN CỦA CHA MẸ KHI ĐẾN CHẨN ĐOÁN VÀ TƯ VẤN TÂM LÝ CHO CON

Vì sao cha mẹ cần đón nhận sự thẳng thắn nhất

➜ Nếu không thẳng

Cha mẹ ra về với cảm giác “cũng ổn thôi mà”, tiếp tục trì hoãn, đổ lỗi sai hướng.
Con tiếp tục đi vào vùng tối mà không ai “dám bật đèn”.

➜ Nếu thẳng:

Có thể gây đau ngay lập tức nhưng là để bật ra năng lượng phục hồi.
Khi nghe đúng sự thật con người có thể đau nhưng không còn vô minh. Và từ đó, chữa lành bắt đầu.

P/s: Đó chính là triết lý chữa lành bằng nhận thức sâu sắc và sự trung thực đến tận cùng, chứ không phải bằng những lời dễ nghe, trơn tru.

Cha mẹ hãy đến để vượt qua chính mình

➜ Hãy đến để lắng nghe, không phải để kiểm chứng điều bạn đang tin: Tôi từng đến chỉ để xác nhận rằng con tôi không sao. Nhưng tôi đã ra về với một cái nhìn mới rằng chính tôi cũng đang cần chữa lành.

➜ Đừng mong được vuốt ve. Hãy mong được đánh thức: Nếu hôm đó chuyên gia nhẹ nhàng, có thể tôi đã ra về với cái tôi thỏa mãn và con tôi thì tiếp tục chìm.

➜ Hãy chấp nhận Càng đau – càng thật – càng đáng biết: Đúng là tôi sốc. Nhưng sau đó tôi biết ơn, vì bác ấy không cho tôi sống mãi trong sự giả tạo an toàn.

➜ Bạn không cần đúng mà bạn cần cứu con mình: Lúc đầu tôi cãi lại chuyên gia. Nhưng khi nhìn con ngồi thu mình bên góc tường, tôi hiểu: Cái tôi của mình không cứu được nó. Chỉ có sự thật mới cứu.”

Cần hiểu đúng trung tâm của chuyên gia là Vì con và cha mẹ là người cần có trách nhiệm vì con

➜ Chuyên gia Phạm Hiền Chỉ vì con trẻ thôi không vì cảm xúc hay sĩ diện của cha mẹ nên đừng đưa con đến với chỉ muốn được ưu tiên cảm xúc kiểu: Tôi mới là người bị tổn thương. Tôi mới là người đã chịu đựng, đã hy sinh cả tuổi trẻ vì con.” Vì cha mẹ không sai khi đau, nhưng sai khi dùng nỗi đau của mình để gạt sang một bên nỗi đau đang âm thầm của con và tạo ra Góc khuất khi không phân biệt được Giữa cảm xúc làm cha mẹ và Trách nhiệm làm người trị liệu đầu tiên của con.

➜ Chuyên gia Phạm Hiền luôn cho phụ huynh thấy Tâm lý học trị liệu thực sự không phải là nghệ thuật “dỗ dành cảm xúc”. Tâm lý học trị liệu đúng nghĩa là nghệ thuật đụng chạm vào sự thật để chuyển hóa nhận thức. Nên cha mẹ đừng mang tâm thế để bản thân bị mắc kẹt trong tư duy “chuyên gia giỏi là người khiến tôi cảm thấy tốt hơn” từ đó khi chuyên gia không chiều lòng, mà ngược lại thẳng thắn nên tức giận, kháng cự, bỏ về hoặc quay sang quy chụp: “Chuyên gia này không biết làm tâm lý.”

➜ Đừng mắc sai lầm nghiêm trọng khi không phân biệt được giữa “chẩn đoán con” và “soi lỗi cha mẹ”. Bởi Chuyên gia như Phạm Hiền luôn truy nguyên nhân gốc và đa phần nó nằm trong cách nuôi dạy, ứng xử với con trong mô hình gia đình. Nếu nghĩ rằng Tôi đến chữa cho con, chứ không phải để bị bắt lỗi.” sẽ Dẫn đến tự ái, thủ thế, phản kháng, phủ nhận. Với chuyên gia thì Đây là dấu hiệu của tâm lý cha mẹ “lấy cái tôi làm trung tâm” mà không lấy con làm trung tâm và đó là điều không cho phép.

➜ Đừng cố để trì hoãn mọi quyết định cứu con với quan điểm: Tôi chưa ổn, nên tôi chưa sẵn sàng đồng hành. Tôi cần thời gian để cân nhắc. Tôi chưa thấy thoải mái với chuyên gia này.” . Bởi thời gian vàng để cứu con trôi qua, và con tiến dần vào giai đoạn rối loạn nặng hơn với biến chứng nhiều hơn

➜ Cha mẹ đừng truyền cho con một thông điệp sai: “Thế giới phải làm con cảm thấy dễ chịu”. Khi chính cha mẹ không chấp nhận sự thật, cha mẹ dạy con né tránh vấn đề. Đặc biệt Khi cha mẹ đòi hỏi người khác phải làm tâm lý cho họ, con cũng học: “Người khác phải làm mình ổn, chứ không phải mình chịu trách nhiệm với mình.” Từ đó Con không học được kỹ năng phục hồi, Con đổ lỗi cho hoàn cảnh, Con tạo thêm tâm lý nạn nhân và sự yếu ớt trước mọi va chạm cuộc đời

➜ Đừng rời khỏi quá trình trị liệu trước khi bắt đầu: Bởi Một buổi chẩn đoán đúng nghĩa với chuyên gia Phạm Hiền không phải để an ủi, mà để “bóc tách tận gốc”. Nếu cha mẹ không chịu nổi, họ sẽ Dừng giữa chừng, Chuyển chuyên gia khác dễ chịu hơn, Mất niềm tin vào trị liệu nói chung. Từ đó sẽ khiến con bị lỡ mất cánh cửa phục hồi nghiêm túc nhất.

➜ Đương nhiên chuyên gia sẽ không bao giờ chiều theo phụ huynh đâu: Vì với chuyên gia “Tôi thà làm anh/chị sốc một lần hôm nay, còn hơn để con anh/chị lặng lẽ trầm cảm và phát bệnh nặng suốt đời” . Vì với chuyên gia nếu cố để chiều phụ huynh thì chắc chắn Chẩn đoán sẽ bị sai lệch, Giải pháp không trúng gốc rễ, Và cả cha mẹ lẫn con tiếp tục sống trong sự phủ nhận

➜ Tốt nhất để giúp con cha mẹ chúng ta cần thay đổi lối tư duy: Tôi cần được nhẹ nhàng trước thay bằng Tôi cần mạnh mẽ trước để cứu con hoặc Tôi cảm thấy bị đánh giá thay bằng Tôi được thức tỉnh để giúp con hoặc Tôi chưa sẵn sàng thay bằng Con không có thời gian chờ đợi tôi

P2. Sự khác biệt của chuyên gia tâm lý Phạm Hiền trong trị liệu trầm cảm cho con trẻ

1. Sự khác biệt trong trị liệu toàn diện với các con trẻ bị trầm cảm từ góc nhìn của phụ huynh

Sự khác biệt trong trị liệu toàn diện cho trẻ bị trầm cảm từ góc nhìn của phụ huynh –> Đặc biệt khi họ được đồng hành bởi chuyên gia tâm lý Phạm Hiền thường thể hiện rõ rệt ở 3 Tầng nhận thức và tâm lý sâu sắc –> Hiểu sâu sắc – Sẵn sàng Chấp nhận sự thật – Sẵn sàng chiến đấu để chuyển hóa.

NÓI KHÔNG VỚI “CHỈ TRỊ LIỆU BIỂU HIỆN” → MÀ “TRUY TÌM TẬN GỐC”

➜ Con được truy tìm tận gốc các vấn đề và các nguyên nhân gốc rễ của cả các biểu hiện đã phát tác bên ngoài và các lõi tiềm ẩn bên trong mà bản thân con và cha mẹ cũng không biết

➜ Con được trị liệu các vấn đề của bản thânvới từng ngóc ngách gốc rễ trong kết hợp tổng thể của hệ sinh thái gồm Con – Gia đình – Trường lớp – Xã hội

➜ Cha mẹ được học phươn pháp trị liệu cho con trong cả một một hệ thống vấn đề xung quanh con: Mối quan hệ cha mẹ và con – Môi trường học đường – Các tổn thương tâm lý chưa từng được gọi tên – Những lệch lạc từ mô hình nuôi dạy hoặc niềm tin độc hại trong gia đình

P/s: Một phụ huynh chia sẻ: Tôi cứ tưởng con trầm cảm là do áp lực học hành. Ai ngờ, là do cháu cảm thấy vô hình trong chính nhà mình… Câu đầu tiên bác Phạm Hiền nói khiến tôi không cầm được nước mắt: ‘Con của anh chị không cần học giỏi, con đang cần được thấy, được nghe, được thương vì nó đang rất đơn độc với chính cả bản thân nó và trong môi trường gia đình .’”

NÓI KHÔNG VỚI “CHỈ TẬP TRUNG VÀO CON” → MÀ “CHUYỂN HÓA CẢ GIA ĐÌNH”

➜ Không trị liệu đơn lẻ kiểu: Chỉ làm việc với đứa trẻ, ít hoặc không can thiệp vào cha mẹ. Phụ huynh chỉ đưa con đến, rồi… chờ đợi “con thay đổi” hoặc có hướng dẫn nhưng chỉ là liệt kê mà chẳng có phương pháp trị liệu và sau đó là sự loay hoay mất phương hướng của cả cha mẹ, con.

➜ Trị liệu toàn diện: Con không thể phục hồi nếu cha mẹ không thay đổi nên với chuyên gia thì Cha mẹ phải là người tham gia đầu tiên vào quá trình. Vì trong buổi chẩn đoán, chuyên gia “test” luôn cả phụ huynh: mức độ kết nối với con, năng lực nuôi dưỡng, rào cản cảm xúc, tâm lý lệch lạc cha truyền con nối…sau đó là sự trị liệu và dẫn dắt để cha mẹ đồng hành cùng con mọi lúc, mọi nơi

P/s: Một phụ huynh nói: Tôi tưởng đến để chữa cho con, không ngờ bác chuyên gia chữa cả cho tôi. Tôi từng cứng nhắc, kiểm soát, không bao giờ xin lỗi con. Hóa ra tôi mới là nguồn gây tổn thương mà không biết.

NÓI KHÔNG VỚI CON, CHA MẸ “CHỈ NGHE LỜI AN ỦI” → MÀ TẤT CẢ PHẢI “DÁM NHÌN SỰ THẬT KHÓ CHẤP NHẬN NHẤT”

➜ Trị liệu thông thường: Chuyên gia hay “vuốt ve cảm xúc” để cha mẹ yên tâm kiểu “Không sao đâu, con chị chỉ hơi buồn chút thôi.”, “Giai đoạn này trẻ nào cũng như vậy.” hoặc ” Con làm được chẳng qua là con chưa cố gắng”, “Con đòi hỏi chính đáng mà nhưng con cần thay đổi” –> Từ đó Cha mẹ chủ quan, trì hoãn, hoặc không nghiêm túc đồng hành và con thì bị huyễn hoặc thậm chí tạo cho con tâm lý nạn nhân biện hộ, đổ lỗi cao hơn.

➜ Trị liệu toàn diện cùng chuyên gia Phạm Hiền: Sự thẳng thắn gây “sốc trị liệu” với các cha mẹ như “Nếu hôm nay anh chị không thay đổi, con anh chị sẽ rơi vào nguy cơ trầm cảm nặng, mất kết nối và có thể tự hủy.” và sự hoang mang gây sốc với các con ” Bác thấy vấn đề này con sai rồi, nhưng không sao bác tin vì con chưa biết thôi, bác hướng dẫn là con sửa được nó”, ” Vấn đề này con đúng 50% và bố mẹ đúng 50% đấy, như vậy mỗi bên sai 50% nên cùng sửa nhé, bác sẽ hướng dẫn và bác tin cả nhà mình làm được” –> Với chuyên gia tạo Sốc thực sự Nhưng đó là liều thuốc cần thiết để cha mẹ và con tỉnh thức, dám nhìn lại chính mình để có sự tự tư duy đón đầu được và tự chuyển hóa thay bằng cứ phải phụ thuộc vào chuyên gia.

P/s: Một phụ huynh chia sẻ: Lúc đó tôi tức giận bác ấy kinh khủng. Nhưng cũng là lần đầu tiên có người dám nói sự thật tôi trốn tránh bao lâu. Tuy nhiên, may mắn tôi và con đã nhẫn nại để được tiêm chích các cú sốc và sau 3 tháng con đã có tư duy tự chuyển hóa khá nhiều các bĩ cực bất ổn trong con.

NÓI KHÔNG VỚI “TRỊ LIỆU ĐỂ HẾT BỆNH” → MÀ “TRỊ LIỆU ĐỂ PHỤC HỒI NĂNG LỰC TƯ DUY VÀ NHÂN CÁCH TOÀN DIỆN ”

➜ Cách tiếp cận cũ: Cha mẹ mong con hết buồn, ngủ ngon, học được. Hết triệu chứng là xong.

➜ Trị liệu toàn diện từ chuyên gia: Con có tư duy tự nhận thức đón đầu và giải quyết các vấn đề – Con biết gọi tên cảm xúc và có năng lực tự phục hồi cảm xúc – Con biết kết nối lại với bản thân – Gia đình trở thành “môi trường trị liệu sống”

P/s: Chia sẻ từ một phụ huynh: Không chỉ con tôi cười trở lại. Mà cả nhà tôi bắt đầu biết nói lời yêu thương, xin lỗi, lắng nghe nhau mỗi ngày. Trước kia nó là điều xa xỉ nhưng bây giờ nó là thói quen và sự gần gũi hàng ngày. Tôi và con học được bài học là Không phải “trị liệu để hết bệnh”, mà là “phát triển năng lực tâm lý suốt đời” nên rất bền bỉ để rèn luyện nó mỗi ngày.

SỰ KHÁC BIỆT TỪ GÓC NHÌN CHA MẸ

Tôi từng đưa con đến 3 nơi, ai cũng nói ‘có dấu hiệu nhẹ’, rồi dặn ăn ngủ điều độ. Nhưng chỉ đến khi gặp bác Phạm Hiền, tôi mới biết con đã đau từ 4 năm trước.”. Sự thật là “Trị liệu toàn diện không dễ chịu, nhưng cứu sống cả con tôi, chính tôi và cả gia đình tôi.”

➜ Trọng tâm trị liệu THÔNG THƯỜNG Triệu chứng bên ngoài CHUYÊN GIA Gốc rễ từng căn nguyên sâu xa bên trong gồm cả từ các biểu hiện bên ngoài và ẩn sâu bên trong mà con, cha mẹ, chuyên gia khác không nhận ra. Chuyên gia luôn đào sâu nguyên nhân gốc: tâm lý – cảm xúc – hệ niềm tin – mối quan hệ gia đình

➜ Vai trò cha mẹ trị liệu THÔNG THƯỜNG Đứng ngoài và chờ đợi con phục hồi trong phụ thuộc CHUYÊN GIA Là nhân tố trung tâm cần được trị liệu từ quan điểm, cách nuôi dạy và học phương pháp để trị liệu cho con mọi lúc, mọi nơi để phục hồi cho con.

➜ Phương pháp trị liệu THÔNG THƯỜNG Tâm sự, dịu nhẹ, an ủi, động viên, khích lệ CHUYÊN GIA Thẳng thắn, trực diện, khai mở tổn thương tiềm ẩn, đánh thức con dám nhìn vào những gì không dám chấp nhận nhất để học cách tự đánh bại nó

➜ Mục tiêu trị liệu THÔNG THƯỜNG Hết bệnh, hết các biểu hiện tạm thời cũng được CHUYÊN GIA Chuyển hóa tư duy nhận thức, nhân cách, năng lực tâm lý, môi trường gia đình để con có khả năng tự Phục hồi từ tư duy, nhân cách, kỹ năng, khả năng cho cả cuộc đời

➜ Hiệu quả THÔNG THƯỜNG Tạm thời, dễ tái phát và con phụ thuộc vào nơi trị liệu CHUYÊN GIA Bền vững, tự phục hồi sâu sắc khi có năng lực tự chuyển hóa cải thiện hệ sinh thái sống mà không phụ thuộc vào bất kỳ ai

CHIA SẺ CỦA CHA MẸ KHI QUA QUÁ TRÌNH TRỊ LIỆU CHO CON

➜ Lần đầu tiên tôi được nhìn thấy toàn bộ bản đồ nỗi đau của con . Nhiều phụ huynh như tôi từng chỉ biết rằng con mình “buồn”, “lười ăn”, “thụ động”, “hay cáu”… nhưng không hiểu tại sao Bác Hiền không chỉ chẩn đoán ‘con tôi bị trầm cảm’, mà còn chỉ ra từng tầng tâm lý: từ cảm xúc bị kìm nén, mất kết nối với mẹ, áp lực ngầm từ cha… đến cả niềm tin sai lệch rằng ‘con phải ngoan để được thương’. –> Từ đó Tôi và bố của con lần đầu tiên được hiểu sâu tâm lý con, nhìn rõ vai trò vô thức của mình trong nguyên nhân bệnh. Tôi không còn chỉ lo trị bệnh cho con mà bắt đầu hành trình chữa lành cùng con.

➜ Bác ấy không chỉ hỏi han thông thường hoặc chỉ xoay quanh các triệu chứng đâu. Bác ấy sẽ căn cứ vào đó và truy tìm tận cùng trong khi tiếp xúc với từng quan điểm, nhận thức, thái độ, cảm xúc của cả cha mẹ và con. Vì phương pháp của chuyên gia Phạm Hiền lại đào sâu tầng tầng lớp lớp hệ sinh thái tâm lý quanh con: Ký ức cảm xúc sớm của con – Mối quan hệ cha mẹ và con cái – Cơ chế nuôi dạy trong gia đình – Lệch lạc niềm tin của cả cha mẹ và con – Vai trò của trường lớp, xã hội – Cách cha mẹ truyền gánh nặng vô hình sang con. Chính vì vậy chỉ trong 1 buổi test, bác Hiền đọc được cả những điều mà tôi giấu tận đáy lòng và tôi bỗng hiểu vì sao con tôi luôn buồn và tránh né tôi.

➜ Tôi bị sốc, nhưng cú sốc đó cứu cả gia đình tôi. Tôi đã hỏi nhiều phụ huynh đến đây và họ thừa nhận rằng sự thẳng thắn, không vuốt ve của chuyên gia ban đầu gây sốc kiểu “Anh chị chính là người làm tổn thương con.”, “Nếu hôm nay anh chị không thay đổi, con anh chị sẽ trượt sâu hơn.”, “Không phải con cần thuốc – con cần một người mẹ biết lắng nghe.”. Nhưng chính điều đó đánh thức phụ huynh khỏi sự trì hoãn, đổ lỗi và ảo tưởng. Tôi đã từng mong con đổi thay, nhưng hóa ra chính tôi phải thay đổi trước.

2. Giá trị mà cha mẹ và con nhận được từ phương pháp trị liệu toàn diện của chuyên gia

Con được kết nối lại với bản thân

➜ Biết gọi tên cảm xúc của mình và phục hồi nó tích cực

➜ Không còn tự chối bỏ hay đè nén đau buồn mà dám nhìn vào nó để loại bỏ nó

➜ Có ngôn ngữ để biểu đạt nội tâm và nói ra được nên con không bị bất lực cam chịu

➜ Có tư duy nhận thức và giải quyết vấn đề chủ động để từng bước lấy lại sự sống bên trong

P/s: Trước khi đến gặp bác Hiền, con tôi im lặng nhiều tháng. Sau buổi test, nó nói một câu khiến tôi khóc: ‘Mẹ ơi, con không muốn biến mất nữa.’”

Cha mẹ được chữa lành và thức tỉnh

➜ Dám nhìn thẳng vai trò của mình

➜ Biết thay đổi cách phản ứng, cách yêu thương

➜ Biết đồng hành chứ không điều khiển

➜ Học lại cách sống gần con

P/s: Tôi luôn nói yêu con, nhưng lại vô thức làm con thấy có lỗi vì buồn. Nhờ bác chuyên gia Phạm Hiền, tôi học cách im lặng ôm con thay vì ép nó vui lên trong khi nó chẳng thể vui được.

Gia đình chuyển hóa thành “môi trường trị liệu sống”

➜ Không cần phụ thuộc mãi vào chuyên gia hay thuốc

➜ Cha mẹ và con cùng hồi phục và trưởng thành

➜ Biến khủng hoảng thành cơ hội tái sinh cho cả nhà

P/s: Chúng tôi từng là một gia đình ba người sống tách biệt. Giờ đây, chúng tôi ăn cùng bàn, nói lời thật lòng, và sống cùng nhau đúng nghĩa. Trị liệu toàn diện với bác Phạm Hiền không dễ chịu, nhưng là bước ngoặt giúp tôi cứu con và cứu lại chính mình. Tôi từng hy vọng bác Hiền dạy con tôi sống tốt hơn. Nhưng hóa ra, bác dạy tôi làm cha mẹ đúng nghĩa. Nếu chỉ đi chữa triệu chứng, tôi nghĩ con tôi vẫn còn đau. Nhưng nhờ nhìn vào toàn bộ hệ thống, cả gia đình tôi được cứu.

P3. Lời khuyên từ các cha mẹ đã theo chuyên gia tâm lý Phạm Hiền trong trị liệu trầm cảm con trẻ toàn diện

Chuyên gia không cho phép phụ huynh phó thác mà không học hỏi phương pháp để đồng hành trị liệu cho con như thế nào?. Bác ấy rất khắc khe và nghiêm túc với cha mẹ trong vấn đề này. Nhưng chính điều này đã mang về giá trị chữa lành thực sự và bền vững cho cả cha mẹ và con.

1. CHA MẸ PHẢI CHẤP NHẬN ĐƯỢC SỰ KHẮT KHE

Tại sao chuyên gia Phạm Hiền không cho phép phụ huynh “phó thác” hay “ủy quyền toàn phần”

➜ Quan niệm sai lầm của nhiều phụ huynh: Tôi đưa con đến là để chuyên gia chữa trị. Chỉ cần con khỏi, tôi không cần học gì thêm. Tôi đi làm bận lắm, không thể đồng hành cùng con mỗi ngày. Tôi không có chuyên môn thì sao mà giúp con được.

➜ Quan điểm của chuyên gia Phạm Hiền: Tôi không chữa bệnh cho con thay cho cha mẹ. Tôi chỉ dẫn đường còn người cầm tay con đi tiếp từng ngày phải chính là cha mẹ nên cha mẹ phải bắt buộc trở thành chuyên gia của con để không tốn tiền với tôi.

➜ Bởi chuyên gia luôn đọc ra được : Căn nguyên sâu xa của nhiều rối loạn (như trầm cảm, lo âu, hành vi) thường bắt nguồn từ hệ sinh thái gia đình. Nếu cha mẹ không thay đổi, không học cách giao tiếp đúng, thì dù chuyên gia trị liệu vài giờ/ tuần cho con thì về nhà con lại bị “quay lại lối mòn cũ”.

Vậy sự “khắt khe” đó có cực đoan. Hay là cách để cứu con một cách bền vững

➜ Sự thật: Chuyên gia thẳng thắn, đôi khi gây sốc cho cha mẹ bằng cách chỉ ra chính xác những điểm sai, điểm gây tổn thương mà cha mẹ không dám/không thể đối diện.

➜ Nhưng mục tiêu không phải để “đổ lỗi” mà là để cha mẹ dừng vòng luẩn quẩn chối bỏ – phó thác – mong chờ phép màu.

➜ Quan điểm chuyên gia: Tôi nói sự thật để đánh thức bản lĩnh làm cha mẹ. Ai chịu được thì con mới có cơ hội cứu. Ai vẫn cần được vuốt ve thì con họ… rất tiếc, tôi không giúp được. Vì tôi không muốn họ và con họ trở thành con rô bốt phải bỏ tiền ra để có chuyên gia vận hành những vấn đề mà lẽ ra họ chỉ cần nỗ lực là làm được.

P/s: Tôi từng nghĩ học trị liệu là việc của bác sĩ. Nhưng giờ tôi hiểu làm cha mẹ mà không học thì chỉ có làm đau con bằng tình yêu sai cách.

Từng ngóc ngách trong triết lý “phụ huynh phải học, không được ỷ lại” của chuyên gia

➜ Trẻ trầm cảm là hậu quả của hệ cảm xúc gia đình bị rối –> Chuyên gia đào rất sâu vào cấu trúc giao tiếp, vai trò, mối quan hệ giữa các thành viên. Không bao giờ tách rời con ra khỏi “bối cảnh gia đình” để điều trị đơn lẻ vì nó sẽ sai hoàn toàn trong sự phát triển tiếp theo của con.

➜ Nếu cha mẹ không học để đồng hành đón đầu cùng con thì con sẽ tái phát –> Con Trẻ có thể tiến triển khi ở trung tâm, nhưng nếu về nhà cha mẹ vẫn mắng, kiểm soát, thiếu kết nối thì con sẽ tái trầm cảm, thậm chí nặng hơn.

➜ Phụ huynh không được phép ủy quyền trị liệu –> Chuyên gia yêu cầu cha mẹ phải có trách nhiệm học kỹ: cách nói chuyện, cách xử lý cảm xúc, cách lắng nghe, cách điều chỉnh hành vi như một chuyên viên trị liệu tại gia.

➜ Không có vai trò “khán giả” trong trị liệu –> Phụ huynh nào chỉ đứng ngoài “quan sát” hoặc “chờ kết quả” thì sẽ bị bác ấy từ chối tiếp nhận trị liệu cho con và bác hay nói là ” Bác không từ chối con nhưng bác từ chối cha mẹ vì thế nên bác không thể tiếp tục với con khi cha mẹ cứ mãi vậy”

P/s: Tôi từng giận và sợ bác Phạm Hiền đến mức luôn né tránh bác, không muốn quay lại. Bác ấy nói tôi là nguồn tổn thương số 1 với con . Tôi sốc. Nhưng chính vì bác ấy dám nói thật, nên tôi mới tỉnh ngộ. Nếu không có ngày đó, con tôi giờ chắc vẫn đang uống thuốc và trầm cảm nặng hơn.

Kết quả mang lại cho cha mẹ và con khi chuyên gia giữ nguyên tắc khắt khe này

➜ Với cha mẹ: Họ được khai sáng và trưởng thành, từ một người chỉ biết lo lắng, mắng con mà trở thành người có kỹ năng cảm xúc, có phương pháp kết nối sâu sắc với con. Họ được chữa lành chính mình, nhìn thấy vết thương từ thời thơ ấu của họ đang truyền sang con, và chủ động cắt đứt “di sản cảm xúc tiêu cực”.

➜ Với con trẻ: Không còn bị trị liệu “hời hợt” bằng thuốc hay kỹ thuật đơn lẻ, mà được hồi phục trong môi trường sống mới, nơi cảm xúc được hiểu và nhu cầu được đáp ứng đúng cách. Sự phục hồi nhanh và bền vững hơn nhiều lần vì tâm lý con được an toàn mỗi ngày bên người hiểu con nhất: cha mẹ.

P/s: Chuyên gia không khắt khe để đánh đố phụ huynh. Mà vì chuyên gia đặt sinh mệnh tinh thần của đứa trẻ làm trung tâm tuyệt đối, nên không thể dễ dãi với những người lớn vô thức nhưng quyền lực nhất trong đời con và chính là cha mẹ. Với chuyên gia thì “Trẻ chỉ có thể hồi phục khi người lớn tỉnh thức.” ” Chuyên gia có thể là người đỡ đầu, nhưng cha mẹ mới là người dìu con đi trọn hành trình hồi sinh.” Và để làm được điều đó cha mẹ không được đứng ngoài. Không được chối bỏ. Không được chờ ai khác thay mình.

2. CHA MẸ PHẢI CHẤP NHẬN NHẬN RA SAI LẦM VÀ SỬA

Để theo được phương pháp trị liệu toàn diện của chuyên gia cha mẹ phải loại bỏ các sai lầm và thiết lập thay đổi mới như thế nào theo chỉ dẫn của chuyên gia để trở thành chuyên gia thứ 2 có thể chủ động đồng hành rị liệu cho con mọi lúc, mọi nơi.

1. Sai lầm mà cha mẹ cần loại bỏ ngay

➜ Chỉ nhìn biểu hiện mà không nhìn gốc rễ : Nhiều cha mẹ chỉ thấy con mệt mỏi, không vui, không học… là trầm cảm, rồi ép đi học lại, hoặc đi trị liệu riêng lẻ –> Chuyên gia Phạm Hiền cảnh báo trầm cảm là hệ quả chứ không phải bản chất. Nếu không truy ra gốc (giao tiếp gia đình, kỳ vọng sai, sang chấn ẩn…), con sẽ mãi bị “vá lỗi tạm thời” chứ không hồi phục.

➜ Coi con là “vấn đề”, không phải “nạn nhân”: Cha mẹ thường chỉ muốn “chữa xong con” mà không thấy rằng con đang phản ánh một hệ thống sai lệch xung quanh mình. Trẻ trầm cảm là trẻ không được nhìn thấu – không được kết nối cảm xúc – và thường đang gánh vác nỗi đau gián tiếp của cả gia đình.

➜ Phó thác hoàn toàn cho chuyên gia hoặc thuốc: Đây là sai lầm lớn nhất. Chuyên gia Phạm Hiền thường nói: “Nếu cha mẹ không chịu học và thay đổi, tôi không thể trị liệu cho con quý vị”. Vì hãy nhớ rằng chữa lành con là một quá trình chuyển hóa dài hơi và phải có cha mẹ đồng hành mỗi ngày để đạt đến được mục tiêu nhanh để tránh biến chứng khác và bền vững để tránh tái phát

➜ Bám vào cái tôi, tự ái và phòng thủ: Khi chuyên gia nói thật, nhiều cha mẹ thấy bị “chỉ trích” và phản ứng phòng vệ. Nhưng với chuyên gia nếu cha mẹ không dám nhìn vào vai trò sai lầm của chính mình thì không bao giờ con có cửa thoát trầm cảm.

➜ So sánh con với người khác, áp lực học tập: Trầm cảm trẻ nhỏ và vị thành niên thường gắn liền với cảm giác thất bại, vô giá trị, mà chính cha mẹ góp phần tạo ra khi so sánh con với anh chị em, bạn bè hoặc áp đặt thành tích.

➜ Chờ “kết quả nhanh” thay vì đồng hành bền bỉ: Trị liệu toàn diện đòi hỏi thời gian. Nhiều cha mẹ sốt ruột, thấy con chưa thay đổi sau vài tuần lại bỏ dở. Họ không tin vào sự kiên trì mà trong khi đó là nền tảng của mọi chữa lành.

➜ Không thay đổi cách giao tiếp, vẫn nói sai, làm sai: Nhiều cha mẹ đồng ý “thay đổi” trên lý thuyết, nhưng hằng ngày vẫn giao tiếp tiêu cực với con, như mắng, phủ định, cấm đoán, hoặc kiểm soát vô thức. Điều này hủy sạch kết quả trị liệu.

➜ Lấy đủ lý do biện hộ, đổ lỗi để thoái thác đồng hành cùng con: Nhiều cha mẹ không nỗ lực, không vượt khó, không tỉ mỉ và đặc biệt không hi sinh thời gian, công sức cho con và viện đủ lý do để con phải tự mình gồng gánh. Với chuyên gia đây là sự bất hạnh nhất của những đứa trẻ và cả của cha mẹ chúng

2. Cha mẹ phải Thiết lập lại quan điểm mới để đồng hành trị liệu cùng con

➜ Thay đổi toàn diện nhận thức về “bệnh” trầm cảm

➜ Cần hiểu Trầm cảm không phải là sự yếu đuối. Nó là một cuộc khủng hoảng cảm xúc và đôi khi là tín hiệu cầu cứu từ linh hồn đứa trẻ. Cha mẹ phải học để hiểu bản chất, không được dán nhãn sai lầm.

➜ Học lại kỹ năng giao tiếp với con

➜ Cách lắng nghe không phán xét

➜ Cách phản hồi thay vì la mắng

➜ Cách gỡ cảm xúc thay vì giải quyết bằng lý trí

➜ Cách “nối lại kết nối cảm xúc” đã đứt gãy giữa con và cha mẹ

➜ Làm chủ cảm xúc và điều chỉnh thái độ sống vì cha mẹ cần học kiểm soát chính mình trước

➜ Không cáu gắt, đổ lỗi, loạn cảm xúc

➜ Tập trung giải pháp thay vì than vãn

➜ Làm gương tích cực để con noi theo

Ngưng nói tiêu cực về con, về gia đình, về hoàn cảnh

➜ Chấp nhận và yêu con đúng cách khi không phải là nuông chiều hay kiểm soát

➜ Chấp nhận con có thể yếu đuối

➜ Không ép buộc con sống theo chuẩn mực cha mẹ

➜ Tôn trọng con như một cá thể có cảm xúc riêng

➜ Học phương pháp trị liệu tại nhà (theo hướng dẫn chi tiết của chuyên gia) để Biết cách quan sát và phản ứng với biểu hiện bất thường

➜ Biết điều chỉnh không gian sống: ánh sáng, thời gian, các tác nhân gây lo âu

➜ Biết lên kế hoạch hoạt động nhỏ giúp con “quay về hiện tại”

Làm cùng con, không ra lệnh hoặc theo dõi kiểu giám sát

Xây lại mối liên kết gia đình lành mạnh gồm Cải thiện quan hệ vợ chồng (nếu đang rạn nứt)

➜ Gỡ các mô thức truyền nhiễm cảm xúc tiêu cực giữa các thành viên

➜ Tạo môi trường gia đình không trách móc, không đổ lỗi

Kiên trì và cam kết đồng hành dài hạn

➜ Chuyên gia thường cảnh báo: “Trị liệu là cuộc trường chinh – không có đường tắt.”

➜ Phụ huynh phải cam kết đi đến cùng – dù kết quả chưa tới sớm.

➜ Vì mọi chuyển hóa sâu đều cần thời gian để bén rễ.

3. CHA MẸ PHẢI CHUYỂN HÓA ĐƯỢC CHÍNH MÌNH ĐỂ GIÚP CON TỰ CHUYỂN HÓA CHÍNH NÓ

Một phụ huynh đã tự chuyển hóa chính mình

Trước chẩn đoán và trị liệu:

➜ Cảm xúc phổ biến: lo lắng, kỳ vọng, mất kiểm soát, hoặc đòi hỏi chữa nhanh

➜ Thái độ điển hình: phó thác, nghi ngờ chuyên gia, không sẵn sàng thay đổi bản thân

➜ Nguy cơ: phản kháng khi bị chỉ thẳng lỗi của mình để đòi hỏi “làm tâm lý” cho phụ huynh chứ không muốn bị “soi” vào

Trong quá trình chẩn đoán & trị liệu:

➜ Tâm lý chuyển hóa: sốc – tự ái – đau – rồi tỉnh ngộ

➜ Bước ngoặt: Khi cha mẹ thật sự nhìn thấy gốc rễ nơi chính họ, họ bắt đầu rơi nước mắt rồi gượng dậy làm lại

➜ Thái độ tích cực: học hỏi, ghi chép, thực hành, xin lỗi con, hợp tác sát sao với chuyên gia

Sau một thời gian đồng hành:

➜ Cảm xúc chủ đạo: Biết ơn – chữa lành – thanh thản

➜ Nhận thức mới: “Không ai cứu con tốt hơn chính tôi khi tôi đủ hiểu biết và yêu thương”

➜ Kết quả: con hồi phục rõ rệt – không còn phụ thuộc thuốc – và quan hệ cha mẹ – con được tái thiết lành mạnh

P/s: Phương pháp trị liệu toàn diện của chuyên gia Phạm Hiền không dễ dãi. Nhưng chính vì không dễ dãi nên nó mới hiệu quả bền vững. Để theo được, cha mẹ phải can đảm bước vào hành trình chữa lành chính mình trước, tháo bỏ cái tôi, học lại làm cha mẹ từ gốc. Và khi cha mẹ làm được điều đó, con họ sẽ được sống lại – không phải bằng thuốc, không phải bằng các bài trị liệu kỹ thuật – mà bằng sự kết nối cảm xúc nguyên bản giữa người lớn đã trưởng thành và đứa trẻ đang tổn thương.

Một Người mẹ luôn muốn con giỏi nhưng vô tình khiến con trầm cảm cấp độ 2

Trước khi gặp chuyên gia:

➜ Mẹ là một người cầu toàn, kỳ vọng rất cao ở con.

➜ Khi con có dấu hiệu sợ học, lảng tránh bài vở, mẹ càng áp lực, la mắng, ép con học thêm.

➜ Mẹ từng đi nhiều nơi, chỉ tập trung trị “học kém” của con, mà không nghĩ con có trầm cảm tiềm ẩn do mất kết nối cảm xúc với mẹ.

Buổi chẩn đoán được phân tích:

➜ Con không “ghét học” mà sợ mẹ.

➜ Mỗi khi thấy mẹ đến gần, con lên cơn đau bụng, tức ngực là biểu hiện rối loạn lo âu dạng somatic do dồn nén lâu ngày.

➜ Mẹ là nguồn tổn thương nhưng mẹ cũng có thể trở thành nguồn chữa lành nếu biết thay đổi.

Giai đoạn khổ sở vượt qua chính mình:

➜ Người mẹ thú nhận: Tôi khóc cả tuần.

➜ Tôi từng nghĩ tôi yêu con đúng cách. Nhưng hóa ra tôi dùng tình yêu méo mó.

➜ Tôi từng đòi hỏi bác sĩ chữa con, nhưng tôi mới là người cần chữa.

Và tôi – Người Mẹ phải học lại cách im lặng, dừng chỉ trích, dừng giảng đạo lý, và bắt đầu lắng nghe con bằng ánh mắt.

Trong và sau trị liệu:

➜ Mẹ được chuyên gia hướng dẫn thiết lập lại kết nối bằng các bài thực hành cảm xúc mỗi ngày tại nhà.

➜ Con dần chủ động ôm mẹ, nói chuyện, ngủ ngon lại sau 4 tuần.

➜ Mẹ nói: Tôi không còn là người mẹ cũ. Tôi đã được bác Phạm Hiền ‘tẩy não’ để làm lại từ đầu.”

Người bố trầm mặc – lạnh lùng – nhưng tổn thương sâu sắc con

Trước khi gặp chuyên gia:

➜ Bố gần như không can dự vào việc nuôi con, vì quan điểm “việc của mẹ”.

➜ Con bị trầm cảm thể thu mình nhưng khi hỏi, con chỉ nói: “Con không thấy bố quan tâm đến con”.

➜ Mẹ từng không biết nói gì với bố vì ông phớt lờ mọi ý kiến về trị liệu.

Trong buổi chẩn đoán:

Chuyên gia mời cả bố vào và trực tiếp nói: Bố lúc đầu rất phản ứng, tự ái, cảm thấy bị “bắt lỗi” khi chuyên gia nói “Bố không cần phải dịu dàng như mẹ, nhưng nếu em cứ trốn tránh, con em sẽ phải tìm người bố khác trong thế giới ảo, thế giới gai góc của nó”

Giai đoạn vượt qua chính mình: Bố thừa nhận: “Tôi đã sống như cái bóng trong nhà. Tôi thấy ngại, thấy kém cỏi, nên tôi tránh mặt con. Nhưng bác Phạm Hiền không cho tôi trốn nữa.” Bố bắt đầu thực hành từng bước khi Mỗi ngày viết 1 dòng tin nhắn hỏi han hoặc 1 thông điệp nào đó bố đọc được, Ngồi ăn với con không cầm điện thoại. Học cách nói “Bố sẽ thay đổi ” – điều mà 40 năm ông chưa từng làm.

➜ Sau đó: Con lần đầu tiên bá vai rủ bố đi chạy bộ sau 6 tháng không giao tiếp. Bố nói “Tôi từng nghĩ trị liệu là việc của chuyên gia. Nhưng giờ tôi hiểu: tôi chính là phương thuốc cho con.”

Người mẹ từng trầm cảm, truyền sang con mà không biết

Trước khi gặp chuyên gia:

➜ Mẹ có tiền sử trầm cảm sau sinh, nhưng luôn cố “diễn ổn”.

➜ Con từ 6 tuổi đã có dấu hiệu u sầu, buồn ngủ nhiều, tự trách bản thân.

➜ Mẹ đi nhiều nơi, kết luận con bị trầm cảm mức 1 và yêu cầu điều trị bằng thuốc.

Buổi chẩn đoán:

➜ Chuyên gia nói thẳng: Em không cần cho con uống thuốc em cần dừng truyền trầm cảm cho con mỗi ngày bằng ánh mắt vô hồn và tiếng thở dài.

➜ Mẹ sốc và bật khóc: Lần đầu tiên có người dám nói với em như vậy. Em thực sự đau đến rã rời.

➜ Giai đoạn khổ sở: Mẹ phải dừng vai “người phụ nữ mạnh mẽ giả tạo”, dám nói ra nỗi sợ, dám nhờ sự hỗ trợ, học tự chữa lành bản thân để không truyền bệnh cảm xúc sang con.

➜ Sau đó: Con dần chủ động chơi, vẽ, mở lòng hơn. Mẹ chia sẻ: “Tôi là người đầu tiên cần được trị liệu. Nhờ vậy, tôi cứu được con tôi.”

P4. Nhắn nhủ tâm huyết nhất của chuyên gia Phạm Hiền gửi đến các cha mẹ khi cần chữa lành cùng con

Không có đứa trẻ nào khó trị liệu chỉ có cha mẹ chưa đủ bản lĩnh để trị liệu chính mình trước. Và điều quan trọng: Một đứa trẻ trầm cảm không cần 10 loại thuốc mà chỉ cần 1 người cha, người mẹ đủ tỉnh táo, dũng cảm, và chịu thay đổi vì con.

Để đồng hành cùng con trong quá trình trị liệu trầm cảm theo phương pháp trị liệu toàn diện của chuyên gia Phạm Hiền các cha mẹ cần xác định rằng bản thân mình cũng phải trị liệu, cũng phải chữa lành qua rất nhiều các cung bậc nhận thức, tâm lý, cảm xúc, thái độ, hành vi chẳng khác gì con.

CHA MẸ PHẢI NỖ LỰC VƯỢT QUA CHÍNH MÌNH DÙ VẬT VÃ KHỔ SỞ

1. Giai đoạn đầu: KHỦNG HOẢNG – PHẢN KHÁNG – CHỐI BỎ

➜ Sốc và mất phương hướng: Khi nghe con bị trầm cảm thật sự, đa phần phụ huynh không tin, hoặc cố phủ nhận. Họ thấy sợ hãi, bất lực, thậm chí xấu hổ.

➜ Tự ái, phòng thủ: Khi chuyên gia Phạm Hiền phân tích thẳng vấn đề nằm ở hệ thống nuôi dưỡng (gia đình), nhiều phụ huynh phản ứng cảm xúc dữ dội: “Tôi lo cho con từng ly, sao lại nói tôi sai?”

➜ Hỏi dồn, yêu cầu kết quả nhanh: Do chưa hiểu rõ trị liệu toàn diện, họ nóng vội đòi kết quả, hoặc nghi ngờ chuyên gia nếu con chưa thay đổi sớm mà dừng lại

P/s: Tâm lý cốt lõi: Sợ bị phán xét – chưa sẵn sàng nhìn lại chính mình – kỳ vọng phép màu thay vì quá trình.

2. Giai đoạn giữa: GIẰNG XÉ – NGỘ RA – HỌC LẠI

➜ Tự trách và đau đớn: Khi nhận ra mình từng gây tổn thương vô thức cho con, nhiều cha mẹ bật khóc. “Con đau như vậy vì chính mình?” là câu hỏi khiến họ thức tỉnh.

➜ Bắt đầu học nghiêm túc: Đây là lúc phụ huynh học lại: cách lắng nghe, giao tiếp, trị liệu cảm xúc… theo từng chỉ dẫn của chuyên gia.

➜ Vật vã giữa lý trí và thói quen cũ: Dù đã hiểu đúng, nhưng thói quen kiểm soát, la mắng, dạy con kiểu “truyền thống” vẫn khiến họ mất kiểm soát rồi lại hối hận hoặc đa nghi phương pháp mà dừng lại

P/s: Tâm lý cốt lõi: Mâu thuẫn nội tâm – đau vì thương con – nhưng cũng đau vì phải phá vỡ cái tôi cũ.

3. Giai đoạn chuyển hóa: BÌNH TĨNH – GẮN KẾT – PHỤC HỒI CẢM XÚC

➜ Hợp tác sâu với chuyên gia và con: Cha mẹ lúc này không còn hỏi “bao lâu khỏi?”, mà tập trung vào từng bước nhỏ mỗi ngày để học cách sống chậm cùng con, quan sát, chữa lành.

➜ Cảm nhận sự kết nối lại với con : “Lần đầu tiên con chịu ôm tôi.” – “Hôm nay con nói ‘con không muốn chết nữa’…” và những khoảnh khắc này khiến họ vỡ òa và biết ơn.

➜ Trân trọng hành trình – biết ơn chuyên gia – hiểu rõ bản thân hơn: Nhiều cha mẹ không ngờ rằng: trị liệu cho con lại là hành trình trưởng thành của chính họ.

P/s: Tâm lý cốt lõi: Khiêm nhường – kiên nhẫn – hồi sinh tình yêu đúng cách dành cho con.

4. Giai đoạn duy trì: VỮNG VÀNG – TỰ TIN – LAN TOẢ

➜ Trở thành chuyên gia trị liệu thứ 2 thật sự cho con: Biết xử lý từng cơn trầm cảm nhỏ, biết điều tiết môi trường sống, biết khi nào cần hỗ trợ chuyên gia để cha mẹ lúc này thực sự làm chủ vai trò người đồng hành.

➜ Hồi phục toàn hệ thống gia đình: Quan hệ vợ chồng cải thiện, lối sống lành mạnh hơn, cả nhà đều học cách sống cân bằng, không chỉ riêng con.

➜ Sẵn sàng chia sẻ để giúp phụ huynh khác: Nhiều người từng vật vã nay tình nguyện quay lại các lớp chia sẻ, hội thảo, hỗ trợ phụ huynh mới đang hoảng loạn như họ ngày trước.

P/s: Tâm lý cốt lõi: Tự tin – biết ơn – hạnh phúc sâu thẳm vì không chỉ cứu con, mà còn cứu chính mình.

HIỂU ĐÚNG ĐỂ CHẲNG CÓ GÌ PHẢI VẬT VÃ KHỔ SỞ

1. Hiểu rằng con đang cần trị liệu toàn diện và nó là quá trình đầy gian nan nhưng chỉ cần nỗ lực thực sự sẽ đến được đích cần

➜ Đừng tìm cách chữa nhanh hãy bắt đầu bằng việc chữa đúng. Trầm cảm của con không phải bệnh cúm. Nó là vết nứt từ bên trong, cần thời gian để gắn lại bằng tình yêu và hiểu biết.

➜ Hãy dám đối diện với chính mình trước. Chuyên gia sẽ không “tâm lý hóa” bạn để dễ chịu. Họ giúp bạn thức tỉnh để trưởng thành vì đó là điều duy nhất con bạn cần.

➜ Học lại cách làm cha mẹ – không có gì xấu hổ. Chúng ta không ai được dạy kỹ năng làm cha mẹ trong trường học. Nên khi có cơ hội học từ người có kinh nghiệm thực chiến như chuyên gia Phạm Hiền – hãy khiêm tốn mà học.

➜ Kiên nhẫn là một liều thuốc thần kỳ. Con bạn không cần bạn làm đúng hết mọi thứ – chỉ cần bạn ở đó mỗi ngày – không bỏ cuộc.

➜ Đừng đi một mình. Hãy xin hỗ trợ từ chuyên gia, nhóm phụ huynh đã đi trước, hoặc chính cộng đồng của chuyên gia. Bạn sẽ được tiếp thêm sức mạnh mà không thấy mình lẻ loi.

P/s: Tâm sự của một phụ huynh có bé gái 13 tuổi từng trầm cảm nặng, từng cắt tay, giờ đang học lại và có bạn bè mới.: Tôi từng chỉ mong con ‘bình thường lại’. Giờ thì tôi mong con được sống là chính mình – an toàn – tự tin – và hạnh phúc. Điều đó chỉ đến khi tôi dám ‘đập đi xây lại’ chính mình.”

2. Đừng tạo ra ngã ba đường cho cả cha mẹ và con

Dưới đây là một bài tâm sự chân thực và chạm đến tận đáy lòng của những phụ huynh đã không vượt qua được chính mình, để rồi khi quay lại tìm chuyên gia thì con đã ở mức trầm cảm nặng, có hành vi nguy hiểm, thậm chí đã đóng hoàn toàn cánh cửa kết nối với cha mẹ.

TÂM SỰ CỦA NGƯỜI LỖI NHỊP – NHƯ MỘT LỜI CẢNH TỈNH

Lần đầu đến, tôi bị sốc vì chuyên gia quá thẳng. Tôi nghe nhưng không chịu hiểu. Tôi chỉ nghĩ: ‘Tôi đến để anh chữa con tôi, chứ không phải để phán xét tôi.

➜ Tôi thấy mình bị xúc phạm. Tôi bỏ về giữa buổi. Tôi vẫn nghĩ: chỉ cần thay đổi môi trường, động viên nhẹ nhàng, rồi con sẽ ổn.

➜ Nhưng… 6 tháng sau, con bắt đầu đập đầu vào tường mỗi đêm. Rồi đến ngày tôi thấy cánh tay con chi chít vết cứa.

➜ Tôi sụp đổ thật sự. Và tôi quay lại, cầu cứu chuyên gia giúp ” Bác ơi có còn cứu được con em không, bác cứu con em”, dù trong lòng vẫn còn sĩ diện

Lần thứ hai gặp, chuyên gia hỏi tôi

➜ Giờ thì em sẵn sàng học lại từ đầu chưa? Không để cứu con mà để làm lại chính mình?’. Em phải chiến đấu vất vả lắm đấy, có chịu được không, có vượt qua được không.

➜ Tôi bật khóc vì lần đầu tiên tôi hiểu rằng: Tôi là người cần trị liệu trước tiên. Con không cần một người mẹ chỉ biết yêu thương và đáp ứng . Con cần một người mẹ biết thừa nhận mình đã sai, và dám thay đổi.

GIÁ NHƯ…” – NỖI ĐAU CỦA SỰ MUỘN MÀNG

➜ Giá như tôi không tự ái hôm đó.

➜ Giá như tôi đủ can đảm để ở lại buổi test cuối cùng.

➜ Giá như tôi không đợi đến lúc con muốn chết mới cầu cứu…

➜ Thì có lẽ, con tôi đã không phải học lại từng bước đơn giản nhất: ngủ – ăn – cười.

➜ Và tôi đã không mất đi mấy năm đáng lẽ có thể là thời gian hồi sinh của con.”

TÔI CÓ BÀI HỌC THẤM ĐẪM NƯỚC MẮT

➜ Đừng bắt chuyên gia phải ve vuốt bạn. Nếu họ thật tâm, họ sẽ đánh thức bạn, không phải bằng lời dịu dàng mà bằng sự thật đôi khi rất đau.

➜ Cái tôi của bạn không lớn bằng nỗi đau của con. Nếu bạn giữ nó quá lâu, chính bạn đã vô tình đẩy con mình ra xa cơ hội sống.

➜ Đừng để quay lại trong muộn màng. Cơ hội có thể không mất đi, nhưng khi con đã chai lì cảm xúc, khi tổn thương đã hằn sâu, hành trình phục hồi sẽ dài gấp bội lần.

➜ Nếu bạn đang cảm thấy bị ‘tấn công’ khi chuyên gia nói thật về vai trò của bạn trong nỗi đau của con…Hãy đừng bỏ chạy. Hãy ở lại. Hãy nghe tiếp. Vì sau lớp tự ái đó, là cơ hội để con bạn có một cuộc đời mới và bạn cũng vậy!